BİLİM 23 Ocak 2017
105b OKUNMA     1204 PAYLAŞIM

Işık Hızıyla Seyahat Eden Bir Astronot Geri Döndüğünde Ne Kadar Maaş Almalı?

Diyelim ki ışık hızıyla seyahat edebilen bir aracımız var. Çalıştığımız uzay ajansından 24 saatliğine bir görev için ayrılıyoruz. Işık hızında 24 saat boyunca seyahat edip geri dönüyoruz. Ancak ne görelim; geri döndüğümüzde Dünya'da 20 yıl geçmiş. Peki biz bu durumda 1 günlük mü, 20 yıllık mı maaş alacağız? İşte Sözlük yazarları da bu konuya kafa yormuşlar.
iStock.com


kapitalizm ücretleri düşürmek için gerekli araçları sağlamıştır ve bu nedenle işveren 1 günlük maaş vermek isteyecektir. 8 saatlik normal ücret, artı ikinci 8 saat için fazla mesai ücreti, artı üçüncü 8 saat için de çifte fazla mesai ücreti şeklinde ücretlendirmek işine gelecektir.

peki neye dayanarak? çünkü dünyanın zamanıyla 20 yıllık işi fiilen çalışmış olduğu 24 saat içinde yapmasını sağlayan aracı işvereni sağlamıştır. işverenin sağladığı aracı kullanarak dünya üzerindeki 20 yıl boyunca devam eden işi sadece 24 saat boyunca (değineceğim) emek harcayarak tamamlamıştır.

iStock.com


ancak buna itiraz edecek astronot iki noktada haklıdır.

birincisi, hangi 24 saat? bindiği aracın içinde geçen 24 saat, dünyada güneşin art arda iki defa batması arasında geçen süreye eşit mi? daha basitçe, her bölümü 1 saat olan bir dizinin 24 bölümünü izlediğinde bu mesai bitmiş midir?

ikincisi, bu astronotun hayatı dünya üzerindedir. sosyal ihtiyaçlarını, temel ihtiyaçlarını dünyada karşılamaktadır. işvereni bu ihtiyaçlarını karşılaması için astronotla aynı hızda ilerleyen bir ortam sağlayabilmiş midir bu zaman zarfında? üstelik mesaisi bittiğinde yine dünyada yaşayacaktır. bakmakla yükümlü olduğu kişiler de dünyadadır. örneğin, dünyadan ayrılırken yeni yeni yürümeye başlayan oğlu üniversiteye gidebilmiş midir yoksa çalışıp annesine mi bakmaktadır? ayrıca 20 yıl boyunca evinin kira borçları ne olmuştur? istihdam karşılığı ücret ödemenin temeli, işçinin hayatını idame ettirebilmesidir. bu şekilde idame ettiremeyecektir.

iStock.com


özetle, aslında 20 yıldır maaşının tıkır tıkır yattığı bir banka hesabında birikmiş yüklü bir parası olmalıdır. ancak işveren bu maaşları yatırmamış, çalışanın buna itiraz etmesi gereken yasal süre geçmiştir. mahkemelik olurlarsa, işveren astronotun maaş almadan çalışmayı zımnen kabul ettiğini iddia edecek, patron dostu bir ülkenin yasalarına tabiyse o bir günlük ücreti bile vermemeyi kılıfına uyduracaktır.

ben astronotun yerinde olsam aracı parçalarım, depozitoyu da yakarım. maksat sinirim geçsin.

türkiye'de, 657 sayılı devlet memurları kanunu'nun 94'üncü maddesi gereğince normal zamanda geçen 10. güne müteakiben "10 gündür mazeretsiz olarak işe geri dönmediği" gerekçe gösterilerek memuriyeti sona erdirilir. 

iStock.com


ayrıca memurlar maaşlarını peşin aldığından, bir sonraki maaşa kadar kalan gün sayısı hesaplanıp; aldığı maaşı geri ödemesi istenir. astronot bu sürede bulunamayacağından borcu faiziyle birikmeye başlar. 

ancak bu arada yaklaşık 7190 gün geçeceğinden 6183 sayılı amme alacaklarının tahsil usulü hakkında kanun'un 102'nci maddesi uyarınca "kamu alacakları 5 sene içinde tahsil edilemediğinden" dolayı borçları zaman aşımına uğramış olur.

iStock.com

arkadaşım adam 20 yıl sonra döndüğünde belki sevdiği yakınlarını kaybetmiş olucak ve sevdiklerinden 20 yıl uzakta kalmış olucak. sevdikleri dicek ki gittin 20 yıl gelmedin biz ne yedik ne içtik haberin var mı senin ha var mı dicekler. 

belki eşi menepoza girmiş olucak. çocuk yapamıcaklar bir daha. adam yıl sonranın dünyasına adapte olamıcak. belki döndüğünde ülkesini ve evini bile yerinde bulamıcak. şimdi bu adama 24 saatti diye çift vardiyadan hesaplayıp günlük yövmiye mi verilsin. bence en azından bir kaç maaş ikramiye full akbil ve yemek ticketini da hakkediyor.

iStock.com