İstanbul'un Fethi'nde Fatih Sultan Mehmet Gemileri Karadan Nasıl Yürüttü?
kuşatma zamanında donanma şu an dolmabahçe sarayı ve beşiktaş stadının olduğu yerde demirliydi. sütunlar denen doğal limandan akıntının ve rüzgarın uygun olduğu zamanlarda zinciri geçebilmek için saldırılar yapılıyor ancak hepsi başarısız oluyordu.
zamanın teknolojisi gemi güvertelerine top yerleştirilmesine izin vermediği için ve osmanlı donanması 2, 3 ve bazıları 4 sıralı kadırgalardan oluştuğu için yüksek güverte yapılı bizans, ceneviz ve venedik gemileri karşısında etkisiz kalıyordu. kadırgalar kürekle ilerleyen hızlı ve çevik gemilerdi ancak kalyonlara karşı etkisizdi. bazı çeşitleri deniz seviyesinin sadece 1 metre üstündeydi ve esasen kıyılarda devriye görevleri için üretilmişti. bu sebeple yelkenli kalyonlardan oluşan haçlı gemileri kadırgaların ortasında bir kale gibi yukarıda kalıyor ve kadırga mürettebatı kendisinden daha yüksekte duran bir düşmanla çarpışmak zorunda kalıyordu.
bu bariz dezavantaj karşısında fatih sultan mehmet yeni bir plan arar ve aradığı cevabı şehzadelik yıllarında okuduğu tarih kitaplarında bulur. tarihte karadan gemi yürütmenin bazı örnekleri mevcuttu ve genç sultanın elindeki kitaplar da bunu doğruluyordu. hatta kuşatmadan 50 sene önce venedikliler bu yola başvurmuş ve adriyatik denizi'nde bir kaleyi ele geçirmeyi başarmıştı.
amaç, haliç'e inen donanma ile constantinapolis'i almak değil, surlardaki savunucu yoğunluğunu azaltmak ve moralleri bozmaktır. bu sebeple 3 ve 4 sıralı kadırgalar boğaz sularında bırakılacaktır. aynı zamanda bu büyük gemilerin taşınması da çok zor olduğu için bu karar alındı. yani bu demek oluyor ki, halice inen donanma 2 sıralı kadırgalardan oluşuyordu ve savaş esnasında tek başlarına büyük gemi desteği olmadan işe yarayamıyorlardı.
gemiler için beşikler hazırlandı, ağaçlar kesilip yuvarlatılıp iyice yağa batırıldıktan sonra gemilerin altına serilmek için dizildi. levazım kuvvetleri en uygun yolları belirleyip geçiş için hazırladı. planlardan haberdar olunmaması için bölge güvenliği ve devriyeler çoğaltıldı. her şey hazır olduğunda plan başladı. ilk gemi beşiğe yerleşip bugün taksim-dolapdere-kasımpaşa yolunu izleyerek haliç'e inmek üzere yola koyuldu.
gemilerin hasar görmemesi için yelken direkleri sökülmüş, hareketli parçalar birbirine sağlam bir biçimde tutturulmuş, ağırlıklar azaltılmıştı. ancak sultan, düşmanın moralini bozmak için tayfalarına kürek çekme emri verir. galata kulesi'nden gecenin karanlığından ayrıntıları seçilmese de karada kürek çekerek ilerleyen osmanlı gemilerinin görüntüsü galata ahalisinde büyük bir moral bozukluğu yarattır.
sabah olana kadar yeterli miktarda gemi haliç sularında birikir. güneşin doğması ile mürettebat direkleri diker, cephane ve mühimmatlarını toplar ve bir anda mehteran eşliğinde şarkıya başlar. bu seslere uyanan constantinapolis halkı, sağlam duran zincire, yanmamış donanmalarına ve haliç içinde ki gemilere bakarak bunun nasıl olduğunu anlamaya çalışır...
özetle; gemilerin haliç'e inmesi osmanlı'ya avantaj sağlar ama constantinapolis'in alınmasında etkisi çok azdır. içeri sokulan donanma ufak gemilerden oluşmuş olup, zincir tarafına 1 veya 2 defa sembolik hücum etmesi dışında genellikle savunmada kalmış, sadece bizans'ın haliç surlarına da asker koymasını sağlamıştır.
gemilerin karadan yürütülmesinin ilk örneği değildir ama en meşhur olanıdır. bölgenin tepeleri, zemini ve aşılan mesafe göz önüne alındığında, oldukça da zorludur. bu aynı zamanda osmanlı devleti'nin mühendislik konusunda ileri seviye de oluşunu da kanıtlar.
not: istanbul, fetihten önce constantinapolis'tir. o yüzden fetih anlatılırken istanbul demek kronolojik hata yapmak demektir. yoksa istanbul since 1453.