Kanseri Tedavi Etme İhtimali En Yüksek Olan Yöntemlerinden Biri: İmmünoterapi
immünoterapi, kanserde ilaç tedavisinin yeni bir boyutudur
vücudumuzda her gün milyonlarca kanser hücresi doğar. insanın kendi bağışıklık sisteminde kanser hücrelerini yenebilmesi için hücreler bulunur. bağışıklık yani immün sistemi kanser hücrelerini tanıyınca hemen harekete geçip hücreyi yok eder. bunlarla bağışıklık sisteminde yer alan t hücreleri (t lenfositleri) savaşır. t hücreleri kanser hücresine karşı savaşır, onu yok etmeye çalışır. ancak kanser hücreleri üzerinde bulunan alıcı sayesinde t hücrelerini alıcılarına bağlanarak, onların kendilerine karşı savaşmasını önlerler. immünoterapi ilaçları t hücreleri ve kanser hücrelerinin bu alıcılar vasıtasıyla bağlanmasını önlerler , t hücrelerinin görevlerini yapmalarını sağlarlar. immünoterapinin amacı immün yani bağışıklık sistemini güçlendirerek vücudun kanseri kendi yenmesini sağlamaktır.
kemoterapiden farkı nedir?
şimdiye kadar kanserle ilgili 3 tür ilaç tedavisi uygulanıyordu. bunlardan birincisi (kanserde streotaksik) kanser hücreleri öldüren “sitotoksik” kemoterapi tedavisi. ikincisi hormonlara bağlı olarak gelişen meme ve prostat gibi kanserlerde hormon mekanizmalarını kırmak için kullanılan hormonoterapi yöntemleri. üçüncüsü de son 15 yıldır kullanılan ve gün geçtikçe artan hedefe yönelik tedavi, bu tedavide amaç kanser gelişiminde ve yayılmasını sağlayan mekanizmaları bloke etmekti. immünoterapi ise hedef immün yani bağışıklık sistemini güçlendirerek vücudun kanseri kendi yenmesini sağlamak. mekanizma olarak birbirinden farklılar. kemoterapi hücreleri öldürüyor, immünoterapi bağışıklık sistemini güçlendiriyor.
yan etkileri farklı. kemoterapide görülen saç dökülmesi, düşük kan, bulantı, kusma gibi yan etkiler immünoterapide görülmüyor. immunoterapi yan etkileri daha çok immun sistemin uyarılması ile oluşan yan etkilerdir.
kemoterapiyi uygulayabilmek için hastanın performansı iyi, vücut fonksiyonlarının yerinde olması gerekir. hem hastalığın hem de kemoterapiye bağlı problemlerin hastaya zarar vermemesi gerekir. immünoterapi performansı düşük hastalarda da etkilidir. çok halsiz, yerinden kalkamayan hastalara bile uygulanabilir. onlarda bile etkili olabilir.
nasıl yapılıyor?
immünoterapi ilaçları, kemoterapi gibi damardan serum yoluyla verilir. fakat kemoterapiden daha rahattır. uygularken önemli bir sorun yaratmaz.
kimlerde kullanılabiliyor?
immünoterapi ilaçları şimdilik erken hastalık dönmelerinde kullanılmıyor. yayılmış, metastaz yapmış hastalarda kullanılıyor. 4. evrede hastalarda kullanılabiliyor. ama sonuçların iyi olması için hastanın 4. evrenin erken döneminde olması gerekir. neden illa ki 4. evre sorusunu sordum çok. daha erken evrelerde bağışıklık sistemini güçlendirerek farklı tedavilerle kombinasyonu çok iyi sonuçlar verebilir diye düşündüm. saçma geldi son evrenin beklenilmesi. ilk evrelerde cerrahi operasyon sonrasında kullanılabilir diye düşündüm. belki kemoterapi ile kombinasyonu iyi olabilir diye düşündüm. (sadece kişisel düşüncem) ta ki neden illa ki 4. evrenin beklenildiğini öğrenene kadar. ileride buna değineceğim.
hangi kanserlerde kullanılabiliyor?
birçok kanser tipinde deneniyor ve ümit vadediyor. ama bugün malign melonom yani ben kanserlerinin en önemli ilacı. malign melonomda kemoterapinin hemen hemen hiç etkisi yok, buna karşın immünoterapi çok etkili. küçük hücreli dışı akciğer kanserinde birinci seçenek olarak kemoterapi sonrası ilerleyen hastalıkta kullanılıyor. yani önce kemoterapi uygulanıyor, hastalık ilerlerse 2.seçim olarak immünoterapi ilaçları veriliyor. üçüncü kullanım alanı böbrek kanseri. burada da hedefe yönelik ilaçlar başarısız olduğu zaman ikinci seçimde immünoterapi kullanılıyor. dördüncü olarak da lenf kanserlerinde (hodgkin hastalığı) kullanılıyor.
başka hangi kanserlerde kullanılması düşünülüyor?
bağırsak, mesane, mide ve meme kanseri için ümit vadediyor. araştırma aşamasında, henüz kullanılmıyor.
ne tür yan etkiler yapabilir?
immünoterapi bağışıklık sistemi ile ilgili yan etkiler yapıyor. bunlar deride birtakım belirtiler, bağırsakta ishale olabilir. akciğerde iltihap (mikropsuz zatüre), hormon sistemi üzerinde etkileri olabilir. örneğin tiroid bezi üstüne etki ederek yavaş ya da hızlı çalışmasına neden olabilir. böbrek üstü bezi yetersizliği yapabilir. hipofiz bezinin yetersizliği görülebilir. halsizlik, iştahsızlık yapabilir. yan etkilerin çok iyi bilinmesi, hastaların sıkı takip edilmesi gerekir. bu yüzden immünoterapi uygulayan medikal onkologların bu yan etkiler oluştuğunda ilacın ne zaman kesileceğini, ne zaman devam edileceğini iyi bilmesi, önlemler alması gerekir. sadece medikal onkologlar da değil, göğüs hastalıkları, endokrinoloji, gastroenteroloji gibi diğer dallardaki hekimlerin de herhangi bir yan etki görüldüğünde nasıl müdahale edilmesi gerektiğini bilmesi gerekir. örneğin yan etkiler görüldüğünde kortizon kullanmak hayat kurtarabilir. bu yüzden hekimin kortizonu ne zaman kullanacağını bilmesi gerekir.
işte bu yüzden 4. evrede tercih ediliyor olabilir. birçok yan etkisi var. kemoterapi ile kombinasyonunda felaketler yaratabilir. kemoterapi zaten hücre öldürücü bir ilaç, bir de bağışıklık sistemini güçlendireceğiz diye vücudun farklı bölgelerini zayıflatmak mantıksız bir şey olur. ama yine de cerrahi yöntem sonrasında belki kullanılabilir. destek amacıyla, o da cerrahi yöntem sonucunda kalan çok az kanserli hücre varsa ve metastaz ihtimali az ise belki. ama yine de riskli bir şey. radyoterapiyi tercih ederdim.
türkiye'de kullanılabiliyor mu?
türkiye'de ilaç yok. özel izinlerle getirtilebiliyor. ödeme problemleri yaşanıyor. çünkü pahalı ilaçlar. immünoterapi ilaçları doğru tedaviyle, doğru kişilerde kullanılırsa, bilinçli olarak uygulanırsa çok başarılı sonuçlar elde edilir. dördünce evre kanserlerde kullanılıyor.
bağışıklık sistemini güçlendirerek hastalıkla vücudun mücadele etmesini sağlıyor.
uzun süreli bir tedavidir. amaç hastalığı kontrol altında tutmak. ilerlemesini önlemek için devamlı kullanılır. cevap veren hastalar uzun süre yaşarlar.