Nedir?

ing. felaket kaydırması. sosyal medyadaki en kötü ve iç karartıcı haberleri bulana kadar ekranı kaydırma eylemi ve bu tarz haberleri tüketmeye bağımlılık hali.

Nasıl bir zararı dokunabilir?

"hiçbir ölüm, hiçbir felaket, hiçbir ıstırap, bir insanın kimlik kaybından kaynaklanan aşırı umutsuzluğunu uyandıramaz." (bilinmeyen kadath'a düş yolculuğu - h.p. lovecraft)

yaşadığımız coğrafyada her an, her dakika, her saniye önümüze düşen moral bozucu haberleri okurken farkına varmadan bir tavşan deliğine düşüyoruz. birbiri ardı sıralanan “önerilen” haberlere, tweetlere veya bildirimlere tıklıyoruz. ‘’daha fazlasına ihtiyacım var, birinin daha fazla açıklama yapması gerekiyor, bu böyle olmamalı, birisinin rahatlatıcı bir şey söylemesi gerekiyor, en azından birisi, lütfen!’’ diyerek kendimizi bu can sıkıcı okuma eyleminden geri çekemeyiz.

eğer bu durumu sık sık yaşıyorsanız adına “doomscrolling” denen bir mefhum ruh sağlığınıza zarar verecek düzeyde yavaş yavaş aklınıza sızmaya başlıyor demektir.

doomscrolling, birçok kötü hissetme haline neden olmasına rağmen, sosyal medyada fazla sayıda moral bozucu haberler arasında gezinme alışkanlığıdır. bu durum sadece haberleri okumaktan biraz farklıdır, çünkü bu davranış hali biraz kalıcı olabilir.

haberleri günde birkaç kez kontrol ediyorsanız, haberleri okumak için uzun zaman harcıyorsanız, önemli bir şeyi kaçırdığınızı düşünüp haberleri tekrar tekrar kontrol etme dürtüsü oluşmuşsa, aynı haber hakkında birden fazla makaleyi, bilirkişiyi, haber sayfasını okuyorsanız, olumsuz haberlere saatlerce zaman ayırıyorsanız, haberleri okuduktan sonra bütün gün gergin veya üzgün hissediyorsanız, bu his nedeniyle diğer sorumluluklarınızı ihmal ediyorsanız ve günün sonunda bu haberleri okuduktan sonra uyumakta zorlanıyorsanız… bunların hepsi doomscrollling’e dair belirtilerdir.

peki bu halllere neden düşüyoruz?

dünyada kötü ve korkutucu şeyler olduğunda (ölümcül salgınlar, katliamlar, savaşlar, adaletsizlikler vs.) her şey kontrolden çıkmış gibi hissediyoruz ve bu oldukça da moral bozucu. haberleri okumak ise güvenli bir liman arama yolu olabilir. buraya bir adet 2016 yılına ait makale bırakalım.

yalnız şöyle bir durum var ki, her an bizi daha iyi hissettirecek yeni bir bilgi veya olumlu bir haber yoktur. yani, bu davranış zorlayıcı bir hale geldiğinde yaptığımız tek şey, tekrar tekrar daha çok kötü habere maruz kalmak olur.

covid-19 salgını da bu doomscrolling’i daha görünür bir sorun haline getirdi, çünkü pandemi çok hızlı bir şekilde ilerledi. pandeminin son durumu ile ilgili bilgi sahibi olmak için sürekli yeni bir haber var mı yok mu diye güncelleme halindeydik. ve bu durumda haberleri sürekli kontrol etme alışkanlığı yarattı, pandemi de uzadıkça bu alışkanlığı kırmak zor bir hale geldi.

insan beyni, insanı korumak ve tehditleri aramak için tasarlanan bir organdır. doomscrolling durumunda olduğumuzda ise, beynimize farkında olmamız gereken sınırsız tehdit olduğu iletileri gelir ve böylece beyin her daim alarm durumunda kalır. beynimizin yüksek düzeyde seyreden kortizol gibi stres hormonlarına maruz kalması ileriki yıllarda çok sıkıntılı zamanlar geçirmemize sebep olur.

çevremizde veya dünyada yaşanan gelişmelerin iyi veya kötü farkında olmak, yetişkin ve bilinçli olmanın mühim bir parçasıdır. fakat bu anlamda dengeyi tutturabilmek daha iyi hissetmemize ve akıl sağlığımızı korumamıza yardımcı olur.

konuyla ilgili yardımcı olması açısından bazı makaleleri de buraya bırakıyorum: 1 / 2

Uzun lafın kısası

doomscrolling, twitter'a bakmama sebebim. hava ısınınca küresel ısınma, yağmur yağsa yaz gelmeyecek, rüzgar esse şöyle, güneş açsa böyle. hiç normal bir şey yok. her şey normal olsa çünkü, kimse bir şey takip etmeyecek.

Olan Biten Güncel Şeyleri Kaçırma, Gündemden Geri Kalma Korkusu: FOMO