mersin'in sıradan bir balıkçı kasabasından, nasıl bir liman şehri haline geldiğini mersin'de yaşayan ve mersin doğumlu olan insanların %95'i bilmez. mersin'deki tarihi mimarileri, kültürel değerlerini... öncelikle, mersin gerçek bir hoşgörü şehridir. mersin'in bu bilinen özelliğini vurgulamadan başlamak istemedim.

türkiye'de siyaset konusunda ilk olmayı başardığı 2 konu vardır: birincisi, türkiye'nin ilk kadın il belediye başkanı bu şehirden çıkmıştır: müfide ilhan. 1950 yılında demokrat parti'den seçilmiştir.

ikinci olay ise çok ilginçtir. vekaleten bile olsa yaklaşık 1 sene mersin belediye başkanlığı yapan bir hristiyan belediye başkanı olmuştur: viktor venüs. beyrutlu arap bir hristiyan. yalnız, onun gerçekten türkiye aşığı olduğu söyleniyor. o sadece türkiye'nin ilk ve tek hristiyan belediye başkanı değil, ayrıca türkiye'ye gönülden bağlanan, milli formaya kadar uzanan başarı hikayesinin başrolünü de ülkeye kazandırarak adını türk tarihine geçirmiştir: lefter küçükandonyadis. not: o yıllar için ciddi bir miktar olan aylık 36.000 tl'yi cebinden ödeyerek türkiye'ye getirmiştir.

hristiyan demişken... mersin'in 1800'lü yıllarda levanten aileleri de meşhurdur. levantenler harici; maruniler, ermeniler, rumlar; yahudilerden, sunni ve şafi mezhebine kadar her din ve kültürden insan bir arada yaşamış. kısmen hala da yaşıyor.

az bilinen olaylardan biri ise kısa bir zaman öncesine kadar mersin vergin rekortmenleri hep gayrimüslimler idi. ciddi yatırımlar yapmışlardı zamanında ki hala ilk 5'te olanlar var: iskender botros, mişel şaşati.

mersin'de günümüzde de aktif olan ve 1800'ün sonlarında eğitime başlayan tarsus amerikan koleji bulunur.

diğer az bilinen ve beni etkileyen gerçeklerinden biri de mezarlıktır. 'nasıl yani?' dediğinizi duyar gibiyim. şöyle ki; türkiye'de tek, dünyada da sayılı olduğunu düşündüğüm mezarlık var. ayrıcalığı olmayan mezarhane: mersin şehir mezarlığı. onu diğerlerinden ayıran özelliği, dine bağlı ayrılıkları silmesi, ortadan kaldırmasıdır.

evet, bu mezarlıkta; türk, kürt, arap; fransız, italyan, yahudi; sünni, şii, nusayri, hristiyan (hem katolik hem de ortodoks), musevi, sabetayist gibi farklı millet, inanç, dinden ve mezhepten insan bulunuyor. evet, ilginç bir şekilde yan yana olanlar bile var. not: millet ve dinler rastgele yazılmamıştır. ilgili mezarlığın gerçeklerinden alıntıdır.

zamanında limanından dolayı akdenizin ticaret merkezi oluyormuş ki bazı yaşanan olaylar ve süreçler yükselişi durdurmuş. bu düşüncemi destekleyen  birinci neden, avrupa'dan gelenlerin ciddi yatırımı, her kültüre yakın olması, 100'den fazla ülkenin konsolosluk bulundurması.

yıl 1800'ler... yükselişin durma nedeni ise osmanlı'nın son dönemi olması, her konuda can çekişen bir durumun genel olarak yayılmasıdır.

mersin'de birçok tarihi bina vardır: kilisesinden katedraline, konaklarından köşklerine...

mersin'de büyümüş bir fransız yönetmen de vardır: roger vadim.

mersin'in 1800 yıllarının sonu, 1900 yıllarının başında nüfusu yaklaşık 9.000 kişidir. bunun ise 5.000'ini müslüman, geri kalan gayrimüslim.

mersin'de kilise, camiden önce yapılmıştır. kilise 1853 yılında, cami ise 1870 yılında.

2002'de Son Bulan "İçel mi Mersin mi?" Sorunsalı Nereden Çıkmıştı?