Kuyruklu Yıldızlar Hakkında Bilgi Açlığınıza Son Verecek Öğretici Bilgiler
Nedir bunlar?
kuyruklu yıldızlar, isimlerinde yer almasına rağmen yıldız değildirler, buz (su ve donmuş gazlar) ve (bir nedenle güneş sistemi'nin oluşumu sırasında gezegenlerde yoğunlaşamamış) kozmik toz karışımından oluşurlar. kısaca kirli kartopu minvalinde gök cisimleridir diyebiliriz.
Neden kuyrukları vardır?
kuyruklu yıldızın yapısında minik çekirdek bölümü vardır. bu çekirdek, kuyrukluyıldızın olduğu yerde çekirdek ön kat bölümünü oluşturur. güneşe yakın olduğunda buzdan oluşan çekirdek su buharı olmak üzere gazlaşır ve buharı püskürtür ve bu çekirdek bir kuyruk oluşturur.
kuyrukluyıldız karbon içerir. yani organik bir moleküldür fakat bu organiklik aynı molekül yapıya sahip molekülle çarpışınca istikrarı kaybeder. bazı kuyrukluyıldızlarda cn, yani nitril ya da siyanür molekülü bulunur.
Nereden gelirler?
kuyrukluyıldızların çoğunun, güneş'ten bir ışık yılı yani yaklaşık 9.5 trilyon kilometre uzaklıktaki gezegenlerin arkasında yer alan oort bulutu'ndan ve neptün ile plüton yörüngelerinin hemen arkasındaki kuiper kuşağı'ndan çıktıkları düşünülüyor.
1950'de hollandalı gökbilimci jan oort, kuyrukluyıldızların, güneş sistemi'ni saran dev bir bulutun içinde bulunduklarını öne sürmüştür. bu "oort bulutu"'nun neptün'ün yörüngesinin içlerinden başlayıp, güneş sistemi'nden iki ışık yılı (en yakın yıldıza olan yolun yarısı) dışına kadar uzandığına inanılıyor. gökbilimciler, böyle bir bulutun varlığını doğrudan gözlemleyebilmiş değil elbet; ancak burada donmuş halde bulunan ve güneş'in etrafındaki farklı yörüngelerde dönen milyon kere milyon tane kuyrukluyıldız'ın var olduğu tahmin ediliyor. ara sıra, geçen bir yıldızın çekimiyle yörüngelerinden çıkan bu kuyrukluyıldızlar, güneş sistemi'ne giriyor. kabaca her yıl on kadar yeni kuyrukluyıldız güneş sistemine denk düşüyor. halley'de olduğu gibi, bunları bir kısmı tutuluyor.
bileşimi: çekirdek kısmında buz ve toz karışımı var iken kuyruk kısmında gaz ve toz karışımı var.
etkileri: dünya'ya eşit hızla çarpacak, eşit büyüklükteki bir asteroid ile kuyrukluyıldızın vereceği hasar hemen hemen aynı olacaktır. ancak, kuyrukluyıldızlar saniyede ortalama 70 km. (dakikada ortalama 4.200 km, saatte ortalama 250.000 km) hızla yol alıyorlar. yani, asteroidlere göre çok daha hızlılar.
büyüklükleri: bazı bilimadamlarına göre çekirdek kısmı 18 km çapında olan halley kuyrukluyıldızı tipik bir büyüklüğe sahiptir. 1997 senesinde dünya'dan izlenen hale-bopp ise bunun altı katı kadardır.
Genel olarak üç grupta toplanırlar
1- periyodik olmayan kuyrukluyıldızlar: bunların yörüngeleri çok geniş; güneş'in etrafında dönmeleri milyonlarca yıl alıyor. örneğin delevan kuyrukluyıldızı 1914 senesinde görüldü, güneş sistemi'ne bir sonraki giriş tarihi 24 milyon yıl sonra olacak.
2- uzun dönemli kuyrukluyıldızlar: bunlar yörüngelerini en az 200 yıl, en çok 1000 yıl kadar sürede tamamlıyor.
3- kısa dönemli kuyrukluyıldızlar: bunlarda gezegenler tarafından tutuluyorlar. bilhassa jüpiter civarında görülür. en kısa süreli olanı mesela encke kuyrukluyıldızı'dır. yörüngesi ortalama 3 yıl sürüyor.
notlar: kuyrukluyıldızların büyük kısmı soluk gibidir. sadece dürbün ve teleskop ile izlenebilirler. yine de, çok parlak olanları ansızın çıkabilir. bazı gökbilimciler, kuyrukluyıldız arama konusunda uzmandır. bu çok güç bir iştir. eğer bir gökbilimci yeni bir kuyrukluyıldız keşfederse, ona bulanın adı verilir.