Lana Del Rey, Nasıl Oluyor da Yıllardır Bir Türlü Grammy Ödülü Kazanamıyor?
lana del rey, geçtiğimiz 62. grammy ödülleri'nde sıfır çekti
fanları doğal olarak sosyal medyada grammy'ye tepki gösterdiler. del rey'in albümü norman fucking rockwell eleştirmenler tarafından yılın en iyi albümlerinden biri seçilmişti, hatta bazı dergiler doğrudan "yılın en iyi albümü" ilan etmişti. üstelik fanların tepki gösterdiği tek konu norman fucking rockwell'in eli boş dönmesi değil, lana del rey'in genel olarak hiç grammy kazanamaması. on beş yıldır piyasada, altı stüdyo albümü var ve kazandığı grammy sayısı sıfır.
dahası da var. kendisinin müzik piyasasında ne kadar etki bıraktığını ve müziğinin birçok meslektaşına ilham verdiğini söyleyen şarkıcılar, onun açtığı yolda müzik yapıp ödül kazanırken lana del rey her seferinde bu "ilham verdiği" kişilerin ödül almasını izledi. lorde piyasaya çıktığında birçok kişi müziğinin del rey gibi olduğunu söylüyordu. 2014 grammy ödülleri'nde lorde en iyi pop solo performans ve yılın şarkısı dallarını kazandı. billie eilish piyasaya çıktığı günden bu yana lana del rey'le kıyaslanıyor. geçtiğimiz hafta grammy ödülleri'nde del rey'in de aday olduğu yılın albümü ve şarkısı dalları dahil beş ödül kazandı. en güzeli ise 2014'teki törende fransız dj ve prodüktör cedric gervais'nin summertime sadness için remix ödülünü kazanmasıydı. cedric gervais kariyerinde sadece bir defa grammy tarafından tanındı, aday oldu ve kazandı. lana del rey kendi albümüyle sıfır çekerken bir başkası onun şarkısı üzerinden ilk grammy ödülünü aldı.
peki bu kadın neden hiç kazanamıyor?
herkesin bu kadar övdüğü birinin en azından bir ödül kazanması gerekmez miydi? lana del rey'in en büyük şanssızlığı grammy'de pop dallarında yarışmasıdır. pop kategorisi grammy'nin cadı kazanıdır. biz onun yaptığı müziğe "alternative" diyoruz ama grammy demiyor. grammy'de alternative albümler "en iyi alternative müzik albümü" dalında yarışıyor. ancak grammy'nin alternative müzikten kastettiği şey pop ile trap arasında sıkışmış müzik değil, pop ile rock arasında gelip giden müzik. daha spesifik bir tanım verirsek indie rock. başka bir deyişle onlar için alternative müzik rock'a yakın müzik, lana del rey'in trap pop şarkıları değil. biz bu dalda the national, vampire weekend, st. vincent, radiohead, björk, arcade fire, arctic monkeys, alabama shakes gibi isimleri görüyoruz.
biz her ne kadar lana del rey için "alternative yapıyor" desek de müziği alternative olarak görülmediği için pop dallarında yarışıyor ve bu birçok şeyi değiştiriyor. pop dallarının bir komitesi yok. normalde şarkıcılar albümlerini ve şarkılarını uygun dallara gönderirler, yaklaşık 13 bin recording academy üyesi oy kullanır. sonrasında bir inceleme komitesi bu oylanan adayları da göz önünde bulundurarak ilk beş adayı seçer. sadece en popüler olanlara izin vermez, eleştirmenlerin beğendiği albümleri de göz önünde bulundurarak adaylık verir. pop dallarında bu olmuyor. aday ilk beşe giremezse adaylık alamıyor. bir komite olmadığı için eleştirmenler tarafından övülen şarkı ve performanslar yeterli oyu alıp kendilerine yer bulamıyor.
işte bu yüzden pop dalları cadı kazanı gibi. "recording academy" ya da "grammy" denilince insanların aklına bir masa etrafında oturmuş kırk elli kişilik müzik uzmanlarının oy kullandığı bir kurul geliyor ama zerre alakası yok. yaklaşık 13 bin üye kullanıyor, üstelik bilgisayar başında online olarak. bu insanların tamamı endüstrinin içinden şarkıcılar, prodüktörler, müzisyenler, yapımcılar. yani işlerinde güçlerinde kişiler ve bu, onları dinleyiciden daha öteye taşımıyor. kendi işleriyle uğraştıkları için meşguller ve oturup aday olan albümleri baştan sona dinledikleri yok. en iyi pop vokal albüme yaklaşık beş yüz albüm gönderilmiş, oturup tamamını falan dinlemekle zaman kaybetmiyor. kulağına ne gelmişse, yıl boyu neyi dinlemişse ya da şarkıcıyı tanıyor ve arkadaşıysa ona göre oy verip gidiyor. tıpkı bizim gibi, tıpkı dinleyiciler gibi. şunu göstermeye çalışıyorum: en popüler isme oy veriyorlar. popüler olan kazanıyor. bir komite olmadığı için de bunu durduracak hiçbir mekanizma yok.
lana del rey böyle bir sistemde varlık gösteremez, zira onun müziği mainstream müzik değil. hemen popüler olmuyor, liste başını görmüyor, zirveye oturmuyor. del rey'in yaptığı müziğin zamana ihtiyacı var. fanları albüm çıkar çıkmaz albümlerini dinlese de genel dinleyiciye yavaş ulaşıyor. oysa pop dallarına bakın. hemen popüler olup yıl boyu dinlenen şarkıları göreceksiniz. bir tarafta lana del rey'in albüm listelerinde bile bir numara olamamış ve hızla ilk 10'dan düşmüş norman fucking rockwell’i, diğer yanda billie eilish'in üç hafta zirveye oturmuş ve kırk beş haftadır (45!) ilk 10'dan düşmeyen albümü. billie eilish, lana'yı geçerek kazandı çünkü 13 bin üye tıpkı milyonlarca dinleyici gibi yıl boyunca onun albümünü dinledi.
geçen hafta kaybedeceği başından belliydi. kendi dalı olan pop dallarında tek bir adaylık çıkaramamıştı. bu, en basit tabirle eleştirmenler albümünü ne kadar överse övsün üyeler tarafından ilk beşe girebilecek kadar bile sevilmemiş demektir. iki adaylığı vardı: yılın albümü ve yılın şarkısı. genel dallardan adaylıklar olduğu için komite müdahalesiyle adaylık çıkarabilmişti ama üyelerden destek görmedikten sonra bir anlamı kalmadı.
mainstream müzik yapmayan bir şarkıcının pop dallarında ödül kazanması pek kolay değil. toplamda altı stüdyo albümü var, aldığı adaylık sayısı altı. adele'in üç albümüyle aldığı adaylık sayısı on sekiz, bunların on beşini kazandı (bu arada türk fanlarının arasında adele'in yaptığı müzik mainstream değil diyenler var, hiç kusura bakmasınlar baba gibi mainstream müziktir. bubblegum pop olmaması mainstream olmadığı anlamına gelmiyor). del rey'in sekiz yılda aldığı altı adaylığı billie eilish kariyerinin ilk grammy yılında aldı.
lana del rey'in kariyeri boyunca aldığı grammy adaylıkları
paradise - en iyi pop vokal albüm (2014)
"young and beautiful" - görsel medya için yazılmış en iyi şarkı (2014)
beauty behind the madness (düet) - yılın albümü (2016)
lust for life - en iyi pop vokal albüm (2018)
norman fucking rockwell! - yılın albümü (2020)
"norman fucking rockwell" - yılın şarkısı (2020)
tamamını kaybetti, iddialı olduğu "en iyi müzik video" dalında ise adaylık bile çıkaramadı. "hiç grammy kazanamaz" diyemeyiz ama sistem değişmediği sürece pop dallarında kazanmasının çok zor olduğunu söylemek yanlış olmaz. ileride pop dallarına komite gelirse bir şey değişebilir ama bu bile kazanacağını garanti etmez. şansını farklı dallarda deneyebilir. mesela şu aralar violet bent backwards over the grass isimli şiir albümü çıkarmayı planlıyor. bu tür albümler "best spoken word album" dalında yarışır. bu albümle bu dalda hem aday olma hem ödül kazanma şansı pop dallarından çok ama çok fazla.
belki de kariyeri boyunca hiç grammy kazanamaz, bilemeyiz
grammy çok karmaşık ve tutarsız bir ödül, üstelik son yıllarda yozlaşma iddiaları aldı başını gitti. tabii ki bu durum lana'nın müziğini ya da fanlarının ona olan sevgisini etkilemez ama küçük bir ayrıntı var. evet, fanlar boş verip umursamıyor ancak şarkıcılar umursuyor. tıpkı birçok şarkıcının olduğu gibi lana del rey'in de umurunda grammy kazanıp kazanmadığı. bununla ilgili bu hafta boyunca etkinliklere katıldı, gitti törende yerini aldı. çok heyecanlıydı. gayet normal bir şey. geçen yıl grammy'yle arası bozukmuş gibi yapıp katılmayan ariana grande, bu yıl çok gösterişli kıyafetlerle gitti ve tören boyunca kıyafetini değiştirdi. "bu ödülü benim albümüm değil, ariana'nın albümü hak ediyor" diyen billie eilish oylama dönemi boyunca albümünü tanıttı, hatta üyelere özel performans bile sergiledi. eminem her fırsatta grammy'ye küfrediyor, çok uzun süredir törene katılmıyor ancak buna rağmen albümlerini ve şarkılarını yarışması için grammy'ye göndermeye devam ediyor. drake, grammy'ye sövdü saydı ama geçen yıl gidip sahnede ödül aldı. üstelik ödülü alırken bile "insanlar sizin müziğinizi dinliyorsa buna ihtiyacınız yoktur" diyerek aldı ama aldı. her şarkıcı grammy ister, kendi meslektaşları tarafından seçilmek ve müziğinin endüstrinin en prestijli ödülü tarafından tanınmasını istemek kimse için şaşırtıcı değil.