modern olmayan, çağdışı ve avam/yoksul kişiler de en az modern, çağdaş ve elit kişiler kadar rasyonel düşünme eğilimindedirler, hatta ihtiyaç/imkan dengesinde ellerindeki imkanları ortalamadan az olduğundan bu eğilimleri, çıkış yolu arama çabaları ve kriz anında baskı altında karar verme potansiyelleri daha yüksektir; ancak iki temel hata yaparlar; ilki, problemlerini çözmek için o problemler ile alakasız bir çözümü uygulamayı tercih ederler -ki muhtemelen zaten ikinci bir çözüm için gerekli maddi ve entellektüel tabanları ne yazık ki yoktur-, ikinci ise, tercih ettikleri hatalı çözüm yolunda ısrarcı olarak ve aynı şeyleri daha şiddetli yaparak farklı sonuç beklemeleridir. dolayısı ile eğer mutsuz iseler kaynağı kendi tercihleridir.

zeka vb. kişiye özel avantajların yok sayıldığı bir ortamda, bir ülkedeki her iki gruptaki insan da büyük oranda aynı kumaştan dokunmuş olmalarına rağmen, elitin başarısını ve ona karşı kitlelerin hayranlığını yaratan; zamana ve daha geçerli uygulamalara hızlı biçimde uyum sağlamasının yanı sıra maddi ve entelektüel tabanından gelen ve ona neredeyse -içlerinden en az biri mutlak biçimde doğru olana denk gelecek- her seçeneği deneme imkanı veren sapkınlık (deviancy) potansiyelidir. dolayısı ile mutlu iseler kaynağı kendi tercihleridir.

kaldı ki, antik sümer veya hesiodos zamanında ekin ekilecek yeri tanrılara -yıldızlara bakarak- sormak, ekim ve hasat faaliyetlerini rüzgara, kuşlara veya diğer doğa değişkenlerine göre belirlemek ve irrasyonel bir keyfiyetten uzak biçimde kısıtlı da olsa zeka ve akılcı karar alma süreçleri kullanımı, zamanımızın fizibilite raporu, gps ve toprak analizi verileri kadar olmasa da tümüyle keyfi/subjektif tercihlerden (ör: istiareye yatmak, fal bakmak vs.) daha olumlu ve verimli sonuç verirler. ancak sonuçları, modern zamanın gerekliliklerini karşılayacak standart ve verimlilikte değillerdir. bir anlamda geçmiş ve kayıp zamanın aynı hastalığa dair farklı ve artık etkisiz kalmış reçeteleridirler.

her ülke, modernleşememiş, çağdışı ve avam/yoksul halkını modern, çağdaş ve varsıl hale getirerek istikrar ve kollektif huzura ulaşabilir.

bu süreçteki en önemli kavramlar için

(bkz: kadın)
(bkz: eğitim)
(bkz: modernizm)
(bkz: bilim)
(bkz: sanayileşme)

ayrıca

(bkz: modernite vs post modernite)
(bkz: elit vs elit)