Nazilerin Atom Bombası Hayallerini Suya Düşüren Gizli Görev: Gunnerside Operasyonu
günümüzde özel kuvvetlerin nasıl oluştuğunu ve etkisinin neler yaratabileceğini ve hatta özel kuvvetlerin çıkmasına bile sebep olan tarihi olaydır gunnerside operasyonu. aslında çok önemli bir tarihi olaydır çünkü savaşın gidişatını kökten değiştirmiştir. bunu nasıl başarmıştır? kısaca özetleyelim:
norveç'te vemork adında bir hidroelektrik santrali bulunur. çok kuzeyde bulunmasından ötürü kar ve tatlı su kaynakları bu bölgede boldur. işte bu tatlı su kaynaklarından ağır su denen döteryum oksit üretmek daha kolaydır ve bu döteryum oksit, nötron yavaşlatma gücünün normal sudan daha yüksek olması ve soğurma özelliğinin daha az olması ile reaktörlerde yakıt olarak doğal uranyumun kullanılmasına olanak verir. ayrıca ağır su, ii. dünya savaşı'nda almanlar tarafından, atom bombasını geliştirmek amacıyla da kullanılmıştır. işte ağır su barajın bu konumundan dolayı hem daha fazla ve kolay üretiliyordu. müttefikler durumu gördü ve bir an önce harekete geçmenin ne kadar elzem olduğunu farkına vardılar.
ilk aşamada tesisin bombalanması amerikan ordusu tarafından tercih edilmesine rağmen ingilizler iki nedenden dolayı tesisi bombalamaya şiddetle karşıydı. birincisi, bombalar tesisin kimyasal kompleksindeki sıvı amonyak depolama tanklarına isabet ederse, rjukan'daki sivil nüfus risk altındaydı. ikincisi, ağır su tesisleri fabrikanın bodrumunda beton ve metal katmanların altına yerleştirildi, bu nedenle bombalama mutlak bir başarı vermeyebilir ve almanlar burayı daha yoğun koruma altına alabilirlerdi.
bu can sıkıcı olasılıklardan ötürü gizli bir sabotaj operasyonu kesindi. ilk girişim ingiliz askerleri tarafından yapıldı fakat tamamen başarısız oldu. askerleri taşıyan iki planör, hedeflerine giderken düşmüştü. hayatta kalanlar ise hızlı bir şekilde alman askerleri tarafından yakalandı, işkence gördü ve idam edildi. sonuç almanlar tesisin etrafına mayınlar, projektörler ve ek korumalar yerleştirdiler.
bu durumun ağırlığı içeresinde görev artık iş norveç birliklerine kalmıştı ve norveç kraliyet ordusu albay leif tronstad askerlerine baktı ve onlara intihar kapsüllerini verdikten sonra askerlerine, "bu görevin neden bu kadar önemli olduğunu söyleyemem, ancak başarılı olursanız, yüz yıl boyunca norveç'in hafızasında yaşayacak" dedi.
joachim rønneberg liderliğindeki grup, 16 şubat 1943'te gece yarısı kar yağışı altında bir uçaktan atladı ve kar yağışı savunma ışıklarının etkisini azaltmasından dolayı grup inişten sağ çıktı. ayrıca grup beyaz kar kıyafetleri, hafif mühimmat ve kayak takımlarıyla kaplıydı, bu durumda hem zorlu kış şartlarında hareketi hem de alman tespitinden kaçmalarını kolaylaştırıyordu fakat almanlardan kaçarken planlanan hedef bölgeden kilometrelerce uzaklaştılar. yaklaşık beş gün seyahat ettikten sonra norveç gunnerside grubu, ilk görevden arta kalan bölgede saklanmayı başaran ingiliz swallow grubu ile bağlantı kurdu.
bu bağlantıdan sonra 27 şubat 1943 akşamı geç saatlerde, gunnerside operasyonu nihayet başladı. tesise erişmenin üç yolu vardı:
1) mayın tarlalarıyla kaplı bir alan olan tesisin yukarısındaki dağlardan inmek
2) çok iyi korunan, tek şeritli bir asma köprüden geçmek
3) vadi dibinden geçerek, yarı donmuş bir nehri geçmek ve 500 fit yüksekliğindeki bir uçurumdan tırmanmaktı.
komandolar dağ geçidine inmeye, buzlu nehri geçmeye ve uzak taraftaki dik tepeye tırmanmaya karar verdi. yolu takip ettikten sonra korunaksız tren yoluna çıktılar ve bu tren yolu doğrudan tesise gidiyordu. tesise yaklaştıklarında fark edildiler. (tüh be plan suya düştü demeyin hemen) fark eden kişi işbirliği yapmaya çok istekli johansen adlı bir norveçli bekçiydi. daha sonra bekçi ve planlarında yardımıyla ağır su elektroliz odalarına patlayıcılar yerleştirdiler ve kaçmaları için yeterli zaman sağlaması açısından patlayıcılara bir zamanlayıcı koydular. ayrıca norveçli grup, alman misillemesinden halkı korumak için patlattıkları odaya bir thompson hafif makineli tüfek bıraktılar ki olayı ingiliz kuvvetleri yapmış gibi göstermek adına.
uzaklaşan grup ardından patlama gerçekleşti ve baskın başarılı kabul edildi. almanların ürettikleri 500 kg'dan fazla ağır su envanteri ve elektroliz odalarının çalışması için kritik ekipman imha edilmiş oldu.