"mezar yerini belirlemede öncelik kimde?" sorunsalı... ölen bir kişinin gömüleceği yer konusunda müteveffanın yakınları arasında ihtilaf oluşması halinde karar vericinin kim olacağı sorunsalıdır bu.

cenaze ve defin yönetmeliklerine baktım. mezar yerinin(semt, şehir vs.) belirlenmesinde eğer ölen kişinin bu konuda vasiyeti yoksa mezarın gömüleceği yeri yakınları belirler diyor; ancak bu yakınlar arasında herhangi bir sıralama öngörülmemiş.

konuyla ilgili bir tane olay buldum

batman’ın sason'a bağlı örengil köyünde yaşayan ermeni asıllı ferman gez, altmış yıl önce müslüman olmuş. kendisi gibi ermeni asıllı olan eşi ferziye gez evlendiğinde müslüman olmasına rağmen, sonradan tekrar hıristiyanlık dinini seçmiş. ailenin on bir çocuğundan yedisi müslümanlığı, dördü hıristiyanlığı kabul etmiş. müslüman çocuklar, cenazenin camiden ve islami usullere göre kaldırılmasını istemiş. onlara göre babaları ölene kadar bir müslüman gibi yaşamış, oruç tutmuş, namaz kılmış, hatta hacca gitmek için diyanet'e müracaat etmiş. hıristiyan çocukları ve eşi ise, cenazenin kiliseden kalkması gerektiğini, vefat edenin baskılardan dolayı dinini değiştirdiğini iddia etmişler. sonuç olarak, müteveffanın eşinin iradesine üstünlük tanınmış ve fermaz gez, balıklı ermeni mezarlığına gömülmüş. diyanet de bu konuda hıristiyan eşin rızasına saygı duyulması gerektiğini belirtmiş ve bu işleme onay vermiş.

gördüğüm kadarıyla bu tarz ihtilaflar yaşandığında, net bir hüküm olmaması nedeniyle şehitlik yönetmeliğinin 5. maddesindeki öncelik sıralaması baz alınıyor.

şehitlik yönetmeliği, madde 5: “şehitliğe defin kararı veren makam tarafından hayatını kaybeden kişinin sırasıyla eşinden, en büyük reşit çocuğundan, anasından, babasından, en büyük reşit kardeşinden hangi şehitliğe ya da mezarlığa defin yapılmasını talep ettiğine dair yazılı beyan alınır ve bu beyan defnin yapılacağı il valiliğine bildirilir. söz konusu beyan belirtilen sıraya uygun olarak hayatını kaybeden kişinin yalnızca bir yakınından alınır."

bu durumda öncelik sıralaması şu oluyor

ölenin nereye gömülmek istediğine dair yazılı veya şahitli kendi vasiyeti varsa, ölenin kendisi.

eğer vasiyeti yoksa; sırasıyla,

1) eş
2) en büyük reşit çocuk
3) ana
4) baba
5) en büyük reşit kardeş

mezar yerini belirlemede önceliklidir.

ancak; bu durum yeterince adil bir yaklaşım değildir. çünkü; bu yönetmelikte belirtilen sıralama, kişinin eşi, en büyük reşit çocuğu, anası, babası, en büyük reşit kardeşi şeklindedir.

hukuk sistemlerinde ve mahkeme kararlarında beraber yaşadığı eş genellikle en yakın olarak kabul edilmiştir. ancak bu şekilde bir genelleme her zaman için doğru sonuçlar doğurmayacaktır. örneğin, bir aylık evli bir kişinin ölümü halinde, annesinden babasından uzak bir yere gömülmesini isteyen eşin iradesi her zaman için uygun sonuçlar doğurmaz. salt resmi nikâhlı eşi olduğu için uzun süredir irtibatları olmayan ve birbirleri arasında duygusal bir yakınlık bulunmayan kimseye defnedileceği yeri seçme yetkisi vermek uygun olmayacaktır.

bu sebeple, bir sıralama yapmak yerine akraba veya akraba olmayan yakın kişinin ceset üzerinde öncelikli defin yerini belirleme hakkına sahip olması gerekir. bu konuda hakime takdir yetkisi verilmelidir.

Otelde Kalmak İsteyen Bir Çiftin Evlilik Cüzdanı Göstermesi Hukukî Bir Zorunluluk mu?