Osmanlı'da Protokol Yolu Olarak Kullanılan, Buram Buram Tarih Kokan Yer: Divanyolu

Roma İmparatoru Konstantin zamanında açılan Divanyolu, Osmanlı zamanında zaferle topraklara dönen imparatorların törenlerle karşılandığı bir protokol yoluymuş. İstanbul'un ilk ana caddesi olarak da bilinen bu yol günümüzdeyse nice tarihi esere ev sahipliği yapmakta.

eski adıyla mese regia, şimdiyse divanyolu olarak bilinen, konstantinopolis'in tarihi boyunca büyük bir önem taşıyan, kültürel ve ticari anlamda kilit noktası olan ana yoldaki bir sokağın adı. 18. yüzyıldan itibaren divanyolu olarak anılır. divanyolu'nun tamamını değil, küçük bir kısmını oluşturmaktadır. tam olarak pazar yeri ve göbeğe, meydana bağlanan dümdüz caddedir.

staring girl

divan ekseni uzantısı olan topkapı sarayı'nı yarımadanın doğu ucuna, avrupa'ya giden karayolunun başlıca kapısı olan edirnekapı'ya bağlayan ana arteri oluşturan alan.

bu konu ve alan sınırları hakkında birçok tartışma vardır. bunun sebebi de buranın salt bir mekan veya cadde olmaması, birçok şeyi açığa vuran bir sembole ve işlevsel bir olguya sahip olmasıdır. tabii bu, diğer birçok batı ve doğu şehirlerinde de olduğu gibi, şehrin en başta gelen ticari ve anıtsal sembollerin birçoğunu içinde toplayan işlek bir ana cadde olmakla karıştırılmamalı.

oldukça uzun, neredeyse beş kilometre olan bu kıvrımlı yol, osmanlı mimarisinin mirasi olan yapılarla süslenmiştir; ancak yine de kudret ve ihtişamın sergilenmesine dair bir iddiasal yapı bulunmamaktadır. bu caddede, gösteriş ve güce dayalı mimarı anlayış yükseltilmedi. genellikle sokaklar plansızdı; ancak şekil, uzunluk, tip bakımından çeşitlilik vardı. kendine özgü bir alandı.

genellikle istanbul'un ana tören güzergahı, resmi geçit alanı, sultanların gösterişli alaylarının, önemli padişahların günlük geçişlerinin sahnesi bu caddede gerçekleşirdi; ancak salt bu caddeyle gerçekleşirdi demek veya bu caddede olanları bunlarla sınırlandırmak kocaman bir yanlıştan öteye gitmez.

her ne kadar bizans zamanında dahi önemi olan bir cadde olsa da (bizans tarihi boyunca ticari ve kültürel yolu oluşturan bir ana yol olarak kabul edilirdi) divanyolu şeklinde adlandırışı ve bu adın sıkça kullanılması 18. yüzyıldadır. öncesindeki ismi mese regia idi.