Osmanlı'nın Son Döneminde Kurulan Gizli Bir Örgüt: Teşkilat-ı Mahsusa
teşkilâtı mahsusa, ittihat ve terakkî cemiyeti bünyesinde enver paşa'ya bağlı olarak kurulan gizli bir teşkilattır. teşkilatın, türkçü ve islâmcı siyasî görüşler doğrultusunda, yurt içi ve yurt dışında karşı-istihbarat, propaganda ve örgütlenme eylemlerinde bulunduğu bilinmektedir.
çeşitli ifadelere göre 1911'den itibaren etkin olmuş, 5 ağustos 1914'te harbiye nezareti'ne bağlı resmî bir örgüte dönüştürülmüştür. 8 ekim 1918'de ittihat ve terakkî hükûmetinin iktidardan ayrılması ile birlikte teşkilâtı mahsusa da resmen tasfiye edilmiştir.
ittihat ve terakki cemiyeti'nin kurduğu, 2. meşrutiyet'in kapılarını açan; kafkasya'dan orta doğu'ya, balkanlar'dan orta asya'ya kadar yürütülen özel harp faaliyetinin mensubu olan bir örgüttür teşkilat-ı mahsusa.
türk gayri nizami harp tarihini okumak isteyen buradan başlayabilir. özellikle makedonya'nın osmanlı devletinden koparılmak istenmesi, kuruluş fitilini ateşlemiştir.
amaçları
- emperyal devletlerin baskılarından kurtulmak.
- azınlıkların türk halkının haklarını gasp etmelerine mani olmak.
- devlette modernizasyon sağlamak.
- 2. abdülhamid'in baskısını kırmak.
yaptıkları kimi faaliyetler
- şemsi paşa suikasti: 2. abdülhamid'in ittihat ve terakki üzerindeki baskısını kırmak.
- hareket ordusu ile istanbul'a yürüyerek 2. meşrutiyet'in kabulü.
- 2. abdülhamit'in tahttan çekilmesini sağlamak.
- trablusgarp'taki direnişi örgütleme. burada o kadar başarılı olundu ki italya, osmanlı devleti'nin farklı noktalarına saldırarak, yönetimi trablusgarp'tan çekilmeye zorladı.
- bab-ı ali baskını
- gayri nizami harp taktikleriyle batı trakya hükümeti kurmaları. çünkü trakya balkan devletlerine kaybedilmisti ve geri alınırken onlara göre osmanlı yönetimine ihtiyaç duyulmayabilirdi.
- osmanlı lehine balkanlarda suikastler düzenlendi.
- yunan ve sırplara karşı gerilla savaşları, afganistan ve pakistan'da ingilizlere karşı kışkırtma faaliyetleri düzenlendi.
- süveyş kanalını tıkama planları yapıldı.
teşkilat'ı mahsusa tartışmaları
teşkilât-ı mahsusa arşivi hiçbir zaman elde edilemedi. 1918'de ittihat ve terakki liderlerinin yurt dışına gitmeden önce belgeleri imha ettiği ileri sürülür. teşkilatın varlığı hala tartışılır. kimi tarihçilere göre vardır. kimi içinse teşkilat-ı mahsusa bir hayal ürünüdür.
ilber ortaylı'ya göre resmi olarak evraklara ulaşılamasa da bir zamanlar de facto olarak faaliyet göstermiştir bu örgüt.
teşkilat-ı mahsusa bünyesindeki isimler
bünyesinde yusuf akçura'dan halil paşa'ya kadar birçok kesimden branşlarında başarılı olmuş şahısları bulunduran bir yapısı vardır. döneminin harbiye nazırlığı, günümüzün genelkurmay başkanlığına bağlı bir dairedir. asıl adı umur-ı şarkiye dairesi olarak geçer kaynaklarda. (bkz: teşkilat-ı mahsusa tarihi)
yeri geldiğinde gayri nizami harp teknikleri ile hindistan, iran kafkas ülkelerinin içlerine kadar sızıp istihbarat toplamıştır. yeri geldiğinde yusuf akçura önderliğinde 1. cihan harbi esnasında katledilen tatarların, orta asya halkalarını haklarını aramak için avrupa'nın çeşitli ülkelerinde konferanslar düzenlemiştir. kendi deyimi ile ardahan fatihi yakup cemil, kut savaşının muzaffer komutanı halil kut, ölmeyen adam yaşayan ölü ömer naci, bahaeddin şakir, kuşcubaşı eşref, beşiktaş klübünün kurucularından olan fuat balkan belli başlı üyelerdir. günümüzde maalesef yıldız teşkilatı ile karıştırılır ki taban tabana zıt birimlerdir.