Paraguay'da Erkek Bırakmadığı İçin Çocukların Savaşmak Zorunda Kaldığı Üçlü İttifak Savaşı
yerba mate çayının acosta nu savaşı ya da üçlü ittifak savaşı olarak bilinen savaşa sebebiyet vermesi ve bu savaşın hikayesi ufuk açan cinstendir. bu savaşta uruguay, brezilya ve arjantin birleşip paraguay'a karşı savaşmıştır. savaş sonunda trajik bir biçimde paraguay nüfusu neredeyse yok olmuştur.
savaştan önce bu bitki hakkında birkaç bilgi
güney amerika‘ya özgü küçük bir ağacın yapraklarından elde edilen çay, kafein ve teobromin gibi uyarıcıları içeriyor. özellikle kilo verme ve yorgunluğa karşı kullanılmakta; yeşil ve siyah çaya alternatif olarak gösterilmektedir. brezilya, arjantin ve paraguay başta olmak üzere tüm güney amerika kıtasında tüketilen mate yaprakları uyarıcı etkisi dışında içerdiği vitamin, amino asit ve antioksidanlarla vücudu ve bağışıklık sistemini güçlendirmek için kullanılmaktadır. mate çayı güney amerika’da geleneksel olarak içi oyulmuş derin bir su kabağı ile demlenmekte ve bombilla denilen metal bir kamışla içilmektedir. hatta che guevara bu bitkiyi astım hastalığına karşı kullanmıştır.
şimdi gelelim savaş ile olan ilişkisine
mate bitkisinin, ispanyol sömürgeciler tarafından yerel halkta görülmesiyle, sanayi bitkisi olarak yetiştirilmesine başlanmıştır. paraguay’ın ilk devlet başkanı jose gaspar rodriguez de francia zamanında ise ekilip biçilen bölgeler büyütülmüştür.
mate bitkisinin üretimi ile paraguay, ekonomik olarak oldukça güçlü bir konuma gelmiştir. 18 yüzyılın başlarında ve ilk yarısında paraguay'ın artan gücü, o dönem süper güç konumunda bulunan birleşik krallığı rahatsız etmiş ve paraguay'ın bu yükselişini durdurmak için ingilizlerin desteğiyle oluşan, brezilya, uruguay ve özellikle arjantin' in desteğiyle kurulan bu üçlü ittifakın, paraguay ile savaşa girmeleri dolaylı yoldan sağlanmıştır.
yani, üçlü ittifak savaşının çıkış nedenlerinden birinin, mate çayının ekonomiye kazandırdığı katkılar olduğu söylenebilir. özellikle francia'dan sonra başa gelen carlos antonio lopez, ülkeyi kendi özel malı gibi yönetip ekonomiyi dış dünyaya ve uluslararası ticarete kapamıştır. ülke sadece ihracat yapıp kendi tüfek ve silahlarını imal etmeye ve ülkelerine yabancı ürün sokmamaya başlamıştır.
lopez, çeşitli devletlerle ittifaklar kurmaya, komşu ülkeler ile sınır anlaşmazlıklarına girmeye başlamış ve uruguay iç savaşında taraf olmuştur, adeta her tarafa ve her ülkeye karışmaya başlamıştır. politik tavırları ve karmaşık siyasi ihtirasları sebebiyle, aralık 1864 yılında brezilya ile savaşa girdi. tabii ki burada sadece lopez'i sorumlu tutmak doğru olmayacaktır. brezilya, uruguay ve arjantin hükümetleri de ingiltere'nin kışkırtmasıyla paraguay'a savaş açmıştır. çünkü bu ekonomik tablodan kendileri çok rahatsız idi.
1864 yılında başlayıp 1870 yılında sona eren savaş adeta bir soykırım niteliğinde olup latin amerika tarihinin en kanlı savaşıdır. bu savaş sonunda paraguay nüfusu 525 binden 221 bine düşmüştür. öyle ki savaşacak erkek kalmayınca çocuklardan oluşan birlikler savaşmıştır:
sağ kalanların sadece 28 bini erkek idi. lopez de 1870'te, cerro cora'da elinde silahla çatışırken öldürülmüştür. paraguay, savaş sonunda artık her şeyiyle kaybetmiş ve o tarihten itibaren güney amerika' da hiç bir konuda etkisi olmayan ülke konumuna düşmüştür. savaş sonunda hayatını kaybeden çocuklar anısına, her yıl 16 ağustos günü anma yapılmaktadır.