Rusya-Ukrayna Haberlerini Değerlendirme Konusunda Yardımcı Bir Algı Yönetimi Rehberi
ukrayna üstüne inen rus ork saldırısı ve hemen eşliğinde dünyayı saran kara propaganda canımı sıktığı için bu konularda sislerin ardına biraz bakabilmenizi sağlayacak birkaç tavsiye vermek istedim. "sen nereden biliyorsun bunları cia veya kgb'den emekli ajan mısın" demeyin. algı yönetimi konusunda o kadar kitaplar yazdık, ufak tefek anlarız bu işlerden efendim. bence okuyun.
yordam 1: bir paylaşım sizde öfke, korku ve iğrenme üretiyor mu?
internet aleminde gördüğünüz bir paylaşım sizde yüksek oranda öfke ve "hemen paylaşmam lazım, görsünler günlerini" duygusu üretiyorsa kolpa olma ihtimali yüksektir. özellikle öfke duygusunun kontrolü zordur efendim.
böyle bir durumda paylaş tuşuna basmadan önce derin bir nefes alın ve haberin başka kaynaklardan doğrulanmasını bekleyin. korkmayın eğer haber gerçekse birkaç saat sonra da orada olacaktır, hemen ateşe benzinle koşmanın alemi yok.
yordam 2: bir paylaşım seni iyi hissettirip, küçük egonu pohpohluyor mu?
ego pohpohlamak da yalan yaymak konusunda oldukça işe yarar. örneğin "bu yazıyı insanlardan sadece yüzde biri arkadaşlarıyla paylaşabilir" türü bir meydan okuma oldukça işe yarayabilir.
"yaa demek öyle ne varmış bunda" deyip, oradaki yazıyı veya resmi düşünmeden paylaşacak antik kuntik insanların sayısı düşünemeyeceğin kadar çoktur.
"dahi olup olmadığını anlamak için bu testi cevaplaman lazım" türü oltalar da seni hem test sayfasına hem de yalan haberleri görebileceğin bir siteye yönlendirebilir.
bu işlerden kurtulmanın yolu böyle gazlara gelmemek ve mümkün olduğunca kendi hikayelerini ve resimlerini paylaşmayı önceliğe almaktır. kendin pişir kendi ye.
yordam 3: bir paylaşımı ilk okuduğunda veya izlediğinde sana deli saçması gibi geliyor mu?
normal bir mantıkla okuduğun zaman akıl almaz gelen bir haberin yalan olma ihtimali büyüktür kendini zorlama kardeşim. acayip bir haber gördüğün zaman hemen kaynaklara bak ama bu da yetmez kaynakları da incele.
örneğin ben "kolpaçino news" diye bir haber sitesi açsam ve hemen yanı sıra "yalan dolan haber ajansı" diye başka bir site de kursam. sonra uydurduğum habere kaynak olarak bu iki siteyi göstersem bu verdiğim haberi "kaynaklı ve doğru bir haber" yapar mı?
bir de dikkat et. propagandanın sırrı bol tekrardır. bir şey bolca tekrarlanırsa beyinciklerimiz onu gerçek olarak algılayabilir. inanmıyorsan her gün internete "sabahları evimin karşısına ufo iniyor" diye bıkmadan usanmadan yaz. beş on gün sonra sana inanıp temasa geçen "gazeteciler" görebilirsin.
yordam 4: bir paylaşım zaten doğru olduğunu düşündüğün bir şeyi sana tekrar mı ediyor?
genelde doğru olduğunu düşündüğümüz fikirleri görürüz, aksine muhalif fikirleri ağzımızın tadı kaçmasın diye görmezden geliriz. örneğin kel olmana rağmen sırma saçlı olduğuna inanıyorsan aynalarla aran pek iyi olmaz.
yani diyeceğim o ki bir fikir ya da haber gördüğün zaman "hah işte tam da düşündüğüm gibi" demen tesadüf olmayabilir ve tam da senin düşüncene uygun yalanlar önüne serilmiş olabilir.
şu anda bunu yapmanın teknik olarak müthiş yöntemleri var. bana inanmıyorsan bir sosyal medya uzmanına sor. sabahleyin beğendiğin resimde arkadaşının yediği hamburgerin reklamının yarım saat sonra nasıl önüne düşebildiğini sana ince ince anlatsınlar.
her zaman farklı düşünceler olabileceğini de tefekkür et derim.
yordam 5: okuduğun bir haber kötü bir dille ve imla hatalarıyla mı yazılmış?
şimdi benim gibi imla özürlüsü kişileri saymazsak önüne konan bir haberde kullanılan dilin ilkokul 2 seviyesinde ve imla hatalarıyla dolu olması sana iki şeyi gösterir:
bir tanesi düşük eğitim seviyesine sahip biri tarafından acele yazılmış olması, ki bu haberin geldiği yer konusunda sana bir fikir verebilir.
diğeri: imla hatakları bilinçli bar şakilde yapiliyör olabülür.
çünkü dostum hatalı yazılan metinler dikkatini çeker ve dikkatini çeken şeyi zihnine alırsın.
yordam 6: sana çok sempatik gelen viral resim ve videolar çok mu masumdur?
şimdi efendim sevimli kedi, tatlış bebek veya köpeğin yanında uyuyan farecik gibi resim ve videolar çok sevilir ve bolca paylaşılır.
bu tür viral resim ve videolar ilk başta çok masum gözükür. ama bazen bunlar olta gibi kullanılabilir.
örneğin "küçük bir bebeği yangından kurtarmış direnişçi asker" veya " sevimli bir sibirya kurdunun karda donmak üzere olan bir mülteciyi kurtarması" gibi tatlış hikayelerin arka planına dikkat et derim.
evet efendim bu kadar yol yordam bence yeterli
ama yetmez diyorsan algı yönetimi, propaganda ve kişisel gelişim gibi konularda ince ince konuştuğum ve son zamanlarda pek video yüklemediğim bir kanalım var.
bir incele derim. sen eskilere bakarken ben yenilerini yüklerim inşallah.