Rusya Ukrayna Savaşı'nda Kullanıldığı Söylenen APFSDS'ler Nükleer İçerikli mi?
seyreltilmiş uranyum (depleted uranium - du) içerikli mühimmatın ukrayna'ya verileceği haberi ile nükleer savaş arasında bağlantı kurulması yanlış, çünkü du içerikli mühimmat nükleer silah değil.
adı apfsds şeklinde kısaltılan bir tank mühimmatı mevcut. uzun adı ise (a)rmor (p)iercing (f)in (s)tabilized (d)iscarding (s)abot. yani türkçe'si kanatçıkla dengelenen atılabilir sabotlu zırh delici.
bu tür mühimmat tank toplarında kullanılmak üzere tasarlanıp üretilen, ince, uzun ve ok şeklinde bir tür zırh delici mermidir. sabot dediğimiz yapı ok şeklinde olan merminin (rod ya da penetratör de derler buna) etrafını saran, tank topunun iç çapı kadar genişlikte olan, asıl amacı mühimmatın namlu içine rahatça oturmasını sağlayan ve atış yapıldığından oluşan hızla namludan çıktıktan hemen sonra ok şeklindeki mermiden ayrılan 2 veya 3 parçalı bir destekleyici yapıdır.
türkçe'ye de sabot olarak geçmiştir. atıştan sonra sabot kısmını atan ok şeklindeki mermi çok yüksek bir hızda ilerleyip hedef tanka çarptığında birim alan başına çok yüksek bir basınç uygulayarak zırha nüfuz edip (penetration) ilerlemeye başlar. bu durumu elinize batan bir iğne gibi düşünebilirsiniz. bu arada vuruş esnasındada ortaya çıkan basınç ve zırhın direnci nedeniyle mermi parçalanmaya ve etrafa saçılmaya başlar. zırhı tam olarak delip (perforation) tankın içine ulaştığında açtığı delikten içeriye doğru saçtığı zırh parçaları ve kendi parçaları sayesinde ya mürettebata ya da tankın içindeki ekipmana zarar verir.
gelelim seyreltilmiş uranyuma (du)
bu "du" denilen madde nükleer santralların atıklarının geri dönüşümü ile üretilen bir madde. apfsds mühimmatın ok şeklindeki rod kısmı yani zırhı delme işlemi yapan mermi bölümü "du" içerikli maddeden yapılıyor. peki neden? çok basit, rod'un çok sert bir metalden yapılması lazım ki tank zırhına çarptığında zırha kolayca nüfuz edip onu delebilsin. normalde ilk nesil apfsds mühimmatlarda sert çelik kullanılırken daha sonra tungsten içerikli mermiler yapıldı. "du" ise tungstene göre çok daha yoğun ve sert bir malzeme olduğundan çok daha iyi zırh delebildiği görüldü. dolayısıyla şu anda apfsds mühimmatların bir kısmı seyreltilmiş uranyumdan üretiliyor. nükleer atıkların değerlendirilmesinin bir yolu olduğundan ve üstün zırh delme performansına sahip olduğundan bu maddenin kullanımı da yaygınlaştı.
ancak du mermilerin herhangi bir nükleer silah etkisi yok
yani zırha vurunca küçük bir mantar bulutu falan oluşmuyor. sadece zırh daha kolay deliniyor. dolayısıyla bunlar kullanıldı diye rusların nükleer füze atması gibi bir durum söz konusu değil. bu tür mühimmatın tank içinde beklerken ortama çok az bir radyasyon saldığı ve bu radyasyonun da tank mürettebatını etkilemeyecek seviyede olduğunu biliyoruz.
gelgelelim işin rengi herhangi bir tank bu tür mühimmatla vurulunca değişiyor. zırhı delen ok şeklindeki merminin parçalandığını ve tank içine yığınla şarapnel parçası saçtığını söylemiştim. işte parçalanan mermiden kopan ve boyutları mikron seviyesinden başlayıp elle tutulabilecek kadar büyük olan "du" dan imal rod parçaları solunduğunda ya da farklı bir şekilde insanla temas ettiğinde zararlı radyasyon etkilerinin ortaya çıktığı söyleniyor.
bu tür mühimmat rusların t-80 tanklarında var, şimdi ukrayna tarafından da kullanılacak
ortada patır kütür devam eden vahşi bir savaş var ve ne yazık ki bu tür mühimmatlar yüksek performansları yüzünden mecburen kullanılacaktı. dediğim gibi bunlar nükleer silah değil ve dolayısıyla karşılığında da nükleer silah kullanılmayacak ama maruz kalan askerlerde belli bir etkisi olacağı kesin. ırak işgalinde bu tür mühimmatlar ilk defa kullanılmıştı ve o dönemde çok büyük hadise çıktı bunlar yüzünden ama şu da var, o dönemde m1 tanklarında "du" içerikli kompozit zırh panelleri de tanklara takılmıştı ve bunların mermilerden daha fazla mürettebatı etkilediği söylendi. "du" apfsds içinde durduğu ve atış yapan tanka etkisi yaydığı az miktarda radyasyon ancak zırh paneli farklı. m1 tankına takılan kompozit "du" zırhı, tank düşman atışlarıyla vurulduğunda ortaya çok fazla radyasyonlu toz vs saçabiliyor dolayısıyla tank mürettebatları radyasyonun etkisine çok daha fazla kalabiliyor.
neticede atık nükleer santral malzemesinden yapılan tüm bu zımbırtıların orada çatışanları etkileyeceği kesin.