Uyarı: Spoiler içerir.

2018 yılında marvel studios, filmlerinin yanı sıra ilk kez dizi de yayınlayacağını duyurduğunda belli oranlarda endişelerim vardı. özellikle filmlerde alıştığımız prodüksiyon kalitesinin düşmemesi gerekiyordu. üstelik dizisinin yapılacağı duyurulan ilk karakterler scarlet witch ve loki gibi mcu'nun en sevilen yan karakterleriydi. 2019 yılında comic-con'da resmi olarak wandavision, the falcon and the winter soldier, loki ve hawkeye dizileri duyuruldu. bu yapımların ciddi bir kısmı mini dizi olacak ve 6 ya da 9 bölüm olarak seyircinin karşısına çıkacaktı. ben kafamda dizileri düşündüğümde gayrı-resmi olarak bu ilk dört diziye ilk aşama demek istiyorum. zira yapacağım incelemede aşama aşama dizilere bakmak gerektiğini düşünüyorum.

ilk dört dizinin en büyük ortak özelliği daha önce mcu'da önemli roller almış ama hiç başrol olmamış karakterler üzerine olması

aynı zamanda bu karakterlerin dizilerinden sonra mcu'daki statüleri arttı ve mcu'nun yeni yüzlerine dönüştü. wanda ve sam dizilerinden sonra başrol mevkilerine yükseldi. (wanda, doctor strange in the multiverse of madness filminde ana villian'dı. sam ise captain america: brave new world filminde yeni captain america olarak karşımıza çıkacak.) loki yeni saga'nın hikayesini başlattı. hawkeye, clint'in yolculuğunu tamamlamış gibi gözükse de kate bishop ve echo'yu evrene kattı. kingpin'i sevdiğimiz suretiyle mcu'ya yerleştirdi ve yelena belova'nın günümüzle olan bağlantısını kurdu. şu an da dönüp bu dizilere baktığımız zaman kendilerinden sonra gelen dizilerden bariz şekilde hem hikaye anlatısı, hem de prodüksiyon kalitesi olarak daha iyi olduklarını söylemek mümkün.

benim ikinci aşama olarak nitelendirdiğim ve d23'te duyurulan diziler ise moon knight, ms. marvel ve she-hulk dizileriydi

önceki dizilerden farklı olarak bu diziler mcu'da ilk kez göreceğimiz karakterlerden oluştu. ben moon knight dizisini beğenen bir izleyiciyim ama genel itibarıyla çok beğenilmediğini de görüyorum. hepsini bir arada değerlendirmek gerekirse bu dizilerin önceki gruptan daha geride olduğunu söylemek mümkün. ms. marvel'ın ilk bölümünü ayırıyorum. dizinin geri kalanı ve she-hulk'ın tamamı prodüksiyon kalitesi olarak son derece zayıf. hikaye olarak baktığımız zaman ise she-hulk'ın mcu'nun en kötü işlerinden biri olduğu açık. ms. marvel ise maalesef bölümler ilerledikçe the cw dizilerine dönüşmüştü. phase 4'te sıkça karşılaştığımız filmler ve karakterler eskisi kadar entegre değil eleştirisi bu diziler ile birlikte aslında iyice tırmanmaya başladı. the infinity saga'da yeni tanıtılan her karakter çok kısa süre içerisinde diğer projelerde evrendeki yerlerini bulurlardı. şu an baktığımız zaman hala moon knight'ın evrenin neresinde konumlanacağını bilmiyoruz. aynı şekilde she-hulk ve skaar karakterlerini de bilmiyoruz. önceki dizilerdeki karakterlerin nereye gideceklerini bilmek böyle büyük bir anlatıda konforlu alan yaratırken, bu dizilerdeki karakterlerin nereye gideceğini bilmemek mcu'yu bütün olarak düşündüğün zaman konforu bozuyor. tek istisna ms. marvel oldu. onun sıradaki durağının the marvels olacağını biliyoruz.

son aşama duyurulan diziler ise özellikle ceo değişiminden sonra disney+'a içerik olması için kontrolsüzde açıklanan secret invasion, echo, ironheart, armor wars ve agatha dizileri. bu dizilerin üzerine bomba düştü desek yalan olmaz. birazdan eleştirisine başlayacağımız secret invasion belki de şu ana kadarki en kötü mcu yapımı, echo'nun yayınlanamayacak kadar kötü olduğuna dair dedikodular var. ki dizi bir sene ertelendi. üstelik bütün bölümleri aynı anda yayınlanacak. armor wars dizi olarak iptal edildi ve filme dönüşüyor. agatha da önemi ölçüde ertelendi. ironheart'ın ise evrene çok hızlıca sokulduğunu söylemek mümkün. hatta evrene girmesi için black panther: wakanda forever filmi kullanıldı ama filmin kalitesini düşüren en büyük unsur bu karakter oldu. ilk filmin altında kalan tek unsurun ironheart karakterine ayrılan süre olduğunu düşünüyorum.

genel anlamda baktığımızda her grup dizi ile birlikte mcu dizilerinin kalitelerinde çok ciddi oranda bir düşüş mevcut

duyurulan ilk iki dizi wandavision ve loki net şekilde en iyi mcu dizileri. ardından the falcon and the winter soldier ve hawkeye geliyor. bunlar yayınlanırken çeşitli sebeplerle eleştirmiştik ama şu an bakıldığında mevcut yayınlanan dizilerden çok daha kaliteli olduğunu söyleyebiliriz. moon knight bunlardan sonraki tek iyi iş. ms. marvel, she-hulk ve secret ınvasion'da kalite düzenli bir şekilde düşmeye devam ediyor. bunun sebebi elbette disney'in bob chapek zamanı çılgınca içerik üretmeye çalışması. marvel studios yılda üç film üreten bir stüdyodan yılda dört film, dört dizi ve animasyonlar gibi bir politikaya geçmeye çalıştırıldı zorla. bu sistem elbette kısa süre içerisinde çok ciddi hatalar vermeye başladı. dizilerin kademe kademe kalitelerinin düşmesinin yanında ağır iş yükü filmlerinde kalitesi düşürdü. thor: love and thunder ve ant-man and the wasp: quantumania gibi yapımları çok kısa süreli aralıklarla izlemek zorunda kaldık. bob iger'ın tekrar disney'in ceo'su olması ile bu sistemin tekrar eski haline gelmesi ve niteliğin tekrardan niceliğin önüne konması bekleniyor.

giriş kısmının bu kadar uzamasının sebebi secret invasion'a dair aslında güzel şeyler söyleyemeyecek olmam

onun yerine bu dizinin neden kötü olduğunun sürecini değerlendirmek sanki daha mantıklı geldi. secret ınvasion marvel'ın dizilerini kötü yapan çeşitli unsurlarının neredeyse hepsini içerisinde barındırıyor. öncelikle açıkça söylemek lazım ki bu altı bölümlük formül işlemiyor. karakterlere gelişecek zaman tanımıyor. hikaye büyüyecek zaman tanımıyor. diziler, silinmiş sahneleri birleştirilmiş 3.5 saatlik bir filmin parçalara bölünmüş hali gibi. böyle bir dizi anlatısı olmaz. bir bölümü 50 dakika, diğer bölümü 35 dakika gibi bir rastgele bir kurgu ile dizi izlenmez. dizi episodik değil serial mantığı ile olmuş olsa da bir sisteminin olması lazım, bölümlerin kendi içerisinde bir anlamı olması lazım. marvel dizilerinde bu yok. secret invasion'da ise hiç yok. gerçek manada dizi kurgusunu şu ana kadar sadece wandavision ve moon knight uyguladı.

secret invasion'ın diğer mcu yapımlarına göre daha ciddi olması onu daha iyi yapmıyor. metni inanılmaz zayıf. dizinin altı bölümü boyunca bir kere bile şaşırtmayı beceremiyor. fragmanı izlediğimizde tahmin ettiğimiz her şey sırasıyla oldu. ciddi ve temposu düşük olması yönünden andor ile kıyaslanması ise pek kabul edebileceğimiz bir kıyas değil. andor çok çok daha iyi yazılmış bir yapım. dizinin temposunun düşük olması onun hikayesinin güçlü, şaşırtıcı, gergin, yoğun ve etkileyici olmasına engel değil ki. ajanlık temalı bir yapım izliyorsak bunun ağırlığı taşıması lazım yapımın. secret ınvasion hayatında hiç ajanlık filmi ya da dizisi izlememiş birini belki bir ya da iki bölüm eğlendirebilir o kadar. bir örnek verelim. captain america: the winter soldier ve black widow'da kullanılan photostatic veil teknolojisini herkes hatırlar. bu dizide onu kullanırken uğraşmamışlar bile. şok içerisinde izledim. dizi izleyici şaşırtmak için uğraşmıyor bile. benim kızdığım nokta dizinin hiçbir şey için uğraşmaması. dizide farklı ve kaliteli bir hikaye anlatmak için bir çaba yok.

dizilerdeki prodüksiyon yetersizliğinin en büyük göstergelerinden biri anlatmaya çalıştıkları hikayenin büyüklüğünü görsele dökememeleri. secret ınvasion bize bunu bolca gösteriyor. sonu gelmeyen iç mekan çekimleri, artık bıktıran araç içi çekimler, hikaye anlatmaktan yoksun bomboş diyaloglar, içerisinde ancak 6-7 kişinin olduğu sahneler... 200 milyon doların üzerinde bir bütçesi var secret ınvason'ın. ama yapılan devasa yeniden çekimler dizinin bütçesinin inanılmaz ölçekte büyümesine ve maalesef ki dizinin teknik anlamda ölçeğinin küçülmesine sebep olmuş.

çizgi romanlarda sıkça karşılaştığımız bir durum vardır. bir seride gizemli bir karakter varsa ve yine o seride ilk kez gördüğümüz bir başka karakterde varsa o gizemli karakter elbette o ilk kez gördüğümüz karakter çıkar. (batman: hush'ı falan hatırlayabiliriz bu konuda.) adı secret ınvasion olan bir dizide yeni karakterler konulduğu zaman onlar üzerinden bir şüphe yaratabileceklerini düşünebilecek kadar saf bir yazar kadrosu var karşımızda. gravik, g'iah, sonya falsworth ve priscilla üzerinden oluşturulmaya çalışılan skrull ve ya değil gerginliğinin ayakları yere basan hiçbir tarafı yok. secret ınvasion çizgi romanının başardığı şey var olan 50 yıldır sevdiğimiz karakterlerin skrull çıkıp çıkmaması gerginliğiydi. üstelik buradaki istila kahramanlar üzerinden yapılan bir istilaydı. çizgi romanın sloganı "kime güveniyorsun ?" sorusuydu. adamlar ilk bölümden maria hill'i öldürdü, ross'un skrull mevzusunu da ilk 5 dakikada bitirdi. bizim elimizde bir sürü ilk defa gördüğümüz karakter kaldı. bu noktada güvensem ne olur ? güvenmesem ne olur ? karakterlerle bir bağım yok ki. bir karakter var o da rhodey. dizide geçmişe dair başka bir karakter kalmadığı için eli mahkum o skrull çıkacaktı ve skrull çıktı. sonrada buna şaşırmamız bekleniyor. gerçekten acınası bir hikayesi var dizinin.

gelelim bir başrol olarak nick fury'e

nick fury 15 yıllık mcu'nun kendi projesi olmayan en önemli karakteriydi. çizgi romanlarda nick fury normal şartlar altında kendi solo projesini kaldırabilecek bir karakter. ama filmlere uyarlarken ana süreklilik olan earth-616 yerine ultimate evreni dediğimiz earth-1610 versiyonunu yaptılar. o nick fury, earth-616 kadar derin bir karakter değil. ama solo projesinde elbette o elementleri kullanabilirlerdi. onun yerine skrull'larla olan bağlantılarını kullanmışlar. yine tamam ama işin kalite kısmı yine sorun çıkartıyor. çünkü kaliteli bir skrull geçmişi de yazamadılar karaktere. zira içinde skrull olan projelerde nick fury skrull'larla bağlantılı ama diğerlerinde değil. bu da komple bir anlatı olarak nick fury'nin hikaye anlatısını bozuyor. karakteri derinleştirmiyor. o projede ihtiyaç varsa skrull bağlantıları giriyor ama yoksa girmiyor. karakterizasyonu kusurlu kılıyor.

secret ınvasion yapımı "kime güvenmeliyiz" paranoyasının başlangıcı olamaz. secret ınvasion'ın bir süreç olması lazımdı. secret ınvasion paranoyanın finali olur ancak. secret ınvasion'ı bir phase'te sürpriz şekilde yaşamamız gerekiyordu. secret ınvasion uzantı adını alan bir avengers ya da captain marvel filmi ile bizim bir phase yayılan secret ınvason sürecini kapatmamız bu hikayenin en sağlıklı uyarlanma şekli olacaktı. bunun yerine ingiliz ajanlık dizilerine öykünen ama onların yanına bile yaklaşmayı hayal edemeyecek bir garabet ortaya çıktı. hakeza marvel studios nedense genel anlamda skrull ve kree ırklarını bir türlü hakkıyla yapamadı. potansiyellerinin çok altında kaldı şu ana kadar.

g'iah karakterinden maalesef bahsetmek zorundayız şu an. mcu tarihinin alınmış en kötü kararı bu karakterlere thanos dahil olmak üzere bütün karakterlerin gücünü vermektir. bu kararla ne amaca hizmet ettiler hiç anlayamadım. karakteri belli oranda güçlendirmek için onu super skrull yapmanın çok ötesinde bir durumla karşı karşıyayız. thanos, captain marvel, hulk, thor ne varsa verdiler. buradaki mantık anlam nedir ben anlamadım. kang dynasty ya da secret wars'un başında kang tarafından onun gücünü göstermek adına öldürülmesi dışında aklıma bir kullanım alanı gelmiyor.

şu anda marvel studios içerisinde ciddi bir yeniden toparlanma var

phase 5 ve phase 6 için geçen sene comic-con'da duyurulan takvim o dönem için bile yapılması imkansız bir takvimdi. zaten bir ay sonra ertelemeler gelmeye başlamıştı. blade ertelendi, armor wars filme döndü. avengers: secret wars ertelendi. dizi olarak baktığımız zaman karşımıza önümüzdeki dönemlerde daredevil: born again, wonder man ve vision quest gibi diziler çıkıyor. grev dönemini de avantaja çevirip projeleri daha kaliteli yapmak için mental anlamda birçok şeyi düzeltecek zamanları var. sıradaki birkaç dizi de kötü çıkabilir. echo dizisinin iyi olacağını düşünmüyorum. ironheart ve agatha için de ciddi şüphelerim var. ama görev gibi her hafta bu derece kalitesiz mcu dizileri izlemekten de sıkıldım. she-hulk ve secret invasion'ın dizi olarak üst üste geldiğini düşünürsek gerçekten şu an seviye çok aşağılara indi. acilen toparlanılması lazım.