emlak balonuyla alakalıdır

herkesi kredilerle ev sahibi yapma politikasının iflasıyla ilintilidir. evet orta gelirliyi 15-20 yıl borçlandırarak daireleri sattınız ama o dönem bitti zira orta sınıf gittikçe fakirleşiyor artık. ay sonunu zor getiriyor. her şey çok pahalı çünkü; önceden 100 lira ile yaptığı haftalık market alışverişi 300 lira oldu bugün. arabasına benzin alamıyor. böyle bir ekonomik ortamda insanlara kredi çektirip de ev satamazsınız. reklamlar da patlayan emlak balonunu canlandırmak içindir.

tanıdığım birçok reklamcı uzun zamandır sırf daire satışlarından ekmek yiyordu. önce herkes emlakçı oldu. gaziantep'te emlakçı olmayan kimse yok misal. herkes emlakçı. sonra emlakçılık mesleği (!) reklamcılığa dönüştü. ama durum gittikçe ev satışlarını durduran bir noktaya doğru gidiyor zira geçmişten ev sahibi olup kredi borcuna giren epey kişi var, ev satacak insan azaldı bu bir; ikincisi de ev satın alabilecek orta sınıf fakirleşmeye başladı. yanı artık ev satın alabilecek durumda değiller. üretime dayanmayan ekonomi çökmeye mahkumdur. inovasyonu espri yapmak zanneden insanların olduğu bir ortamda salt inşaata dayalı bir ekonomi elbette krize girmeye mahkumdur. cepler şişti, üretim yok, elbette bu zenginlik sürdürülebilir olmayacak. hadi basın reklamları şimdi dönsün dursun ortalıkta deli dana gibi. cogito?

yunanistan konut fiyatı endeksi:

https://tr.tradingeconomics.com/…eece/housing-index

2008'de 100 birim olan evin fiyatı 2017 yılında 60 birim.

ispanya konut fiyat endeksi:

https://tradingeconomics.com/spain/housing-index

2008'de 2000 birim olan evin fiyatı 2017 yılında 1500 birim.

bu ülkelerde yaşamış ortalama bir adamla konuşursanız, 2000-2008 döneminde yapılan kentsel dönüşümlerin rantını ve yüksek ekonomik büyüme dönemini size anlatacaktır. sonrası ise malum.

türkiye'de 2010'da 100 birim olan evin fiyatı 2017 de 240 birim. istanbul'da 300 birimdir en az.

https://tradingeconomics.com/turkey/housing-index

türkiye tabii ki genç nüfus nedeniyle bir ispanya veya yunanistan değil.

ama bu verilerden çıkarmamız gereken bir bulgu var: eğer balon patlarsa fiyatlar (reel olarak) en az 10 yıl eski seviyesine gelemez.

o gördüğünüz reklamlar, kamu bankalarının faiz baskısı, yabancıya mülk açma, kentsel dönüşüm kanunları vs. hepsi bu yüzden.

yanlış planlamanın bir sonucudur

canım ülkemde inşaat yapanın sırtı yere gelmediği için sağa sola fason üretim yapan tekstilci bile marmara denizi'ne sıfır lüks konut projesi çıkıyor. türkiye'nin bu kadar çok marka konuta ve lüks konsepte ihtiyacı yok, türk insanının geneli o bangır bangır reklamları çıkan firmalardan ziyade mahalle arasındaki basit müteahhitlerden alıyorlar. taze inşaat şirketleri sıcak para akışı devam ederken davar gibi yüklendikleri için hayvan gibi bir arz fazlası oluştu. yeni projeye çıkabilmek için de eldeki stokları ellerinden geldiğince eritmeye çalışıyorlar. bu durum yüzünden barter adında bir yan sektör oluştu. şirketler projelerindeki satılamayacak dandik daireleri barter'a kaktırıp parke için çiçek böcek için çek alıyorlar. banka kredisiyle ev alma dönemi de geride kaldı, o deniz bitti artık. şimdi en büyük şirketler bile senetle ödemeyi kabul ediyor.

şu aralar batık bankaların öncesindeki ortam var

türkiye'nin bu alandaki en iyi şirketinde çalışsam da daha küçükler için durum iç açıcı değil gemiler teker teker batıyor. sadece 3-5 tane holding ayakta duracak geri kalanı da batacak aynı bankalarda da olduğu gibi.