öncelikle, sosyalizm de anarşizm de tek değil. en basitinden leninizm ve troçkizm var, sonra maoizm var, devrimci demokratlar var. aynı şey anarşistler için de geçerli, anarko-komünistler var, anarko-sendikalistler var, ekolojist anarşistler var, anarko-feministler var. bu açıdan çok genel bazı şeyler söylemek gerekirse;

1) sosyalizm; burjuvazinin tasfiyesi ve kamulaştırma için tarif edilmiş bir ara aşamadır.

kapitalist kurumları kamulaştırır, sınıfsal eşitsizlikleri gidererek, çoğunluğun sosyal ve kültürel imkanlardan faydalanmasına kaynaklık eder.

anarşizm; iktidarı tanımaz. 

her an ve koşulda, eşitlik ve otoritesizlik üzerine tarif yapar. deprem, soğuk, kapitalizm, ego ve bürokrasi gibi engeller anarşistlerin aşması için vardırlar. komün, otonom ve birlik gibi yapılar içerisinde anti-otoriter yaşam alanları yaratmakla uğraşabilir.

2) sosyalizm: devrim sürecinde işçi sınıfının öncü partisi devrimi yapar ve kurar. 

işçi sınıfının öncü partisinin iktidarı sorgulanamayabilir. ancak işçi sınıfının iktidar ve temsil araçlarına ulaşması için imkanlar yaratır. sendikalar, mesleki birlikler ve kültürel gruplaşmalar iktidara yönelik baskı gruplarıdır. örgütlenmek ve politikleşmek sadece hayati önem taşımaz, aynı zamanda total bir kültürel sıçrama yaratma potansiyeli taşır.

anarşizm; iktidarı tanımaz. 

tüm ezilenlerin isyanının ve yarattığı otorite dışı yaşam alanlarının kendiliğindenliğine inanır. kendi içindeki otoriter sorunlarla da uğraşır. özgürlükçü yaşam alanları yaratmak, özgürlükler için her türlü alanı esnetmek, şiddet kültürünü ortadan kaldırmak, görmezden gelinen gerçekleri ifşa ederek gündeme taşımak ve müdahale edilmesini zorunlu hale getirmek gibi öncelikli misyonlar tarif eder.

3) sosyalizm: devrim için her türlü aracı kullanabilir ve şiddet ve militarizm de buna dahildir.

parti yeni ekonominin inşası için öncü misyon üstlenir. bütün iktisadi ve sosyal yapılanma baştan aşağı yeniden örgütlenir. sınıfsal farklılıklar giderilmeye ve sonsuz fırsat eşitliği yaratılmaya çalışılır. akademizme çok önemli bir işlev tanımlanır. pragmatisttir.

anarşizm; iktidarı tanımaz. 

devrim ne ola ki? küçük burjuva kim ki? kayda değer bir kısmı artık anti-militarist ve şiddet karşıtıdır. işçi sınıfını isyana davet eder. yaratıcı yıkımı ve yıkımdan doğan özgürlüğün yaratacağı yeni yaşamı savunur. yıkım, iş alanlarını tasfiye etmekten, kültürel kodları yapıbozuma uğratmaya kadar geniş bir alana yayılır.

4) sosyalizm: eşitlik, devrimden sonraya ertelenir. 

özgürlük, sosyalizmden sonraya ertelenir. sevgi, her daim ertelenir. ama her adım, çoğunluk adına bir bayram olabilir.

anarşizm; ertelemeye ve partilere inanmaz. 

elbette bunların iktidarını da özünde tanımaz. kitlelerin isyanına ise baraj dayanmaz. ertelenenleri ister, özgürlükleri merkeze alır. istediğini almak için çileden çıkartan bir sabra ve dinamizme sahiptir.

5) sosyalizm: liderlerinde ve önderlerinde her daim bürokratlaşma eğilimi vardır. 

kendi çocuklarını yemek gibi bir geleneğe sahiptir.

anarşizm; öncülerinde her daim abileşme/ablalaşma ve hidayete erme eğilimi vardır. kendi öncülerini yemek gibi bir geleneğe sahiptir. iktidarı tanımaz.

6) sosyalizm: teknolojiyi ve makineleşmeye savunur ama gerek bilimsel gerçeklik, gerekse de deneyimleri sayesinde ekolojisttir.

anarşizm; ekolojisttir. 

ama gerek teknik zorunluluk, gerekse de deneyimleri sayesinde tekniği de kullanır.

7) sosyalizm: bir araçtır.

anarşizm; şeylerin tümüne yayılmış bir bilinçtir.

8) sosyalizm: ihtimal dahilindedir.

(bkz: anarşisiz komünizm komünizmsiz anarşi olmaz)

ps: (bkz: rudolf rocker)