Tayvan ve Çin Arasında Son Zamanlarda Neden Büyük Bir Gerilim Var?
tayvan-çin hattı dünya üzerindeki problemli birkaç noktadan birisi
şu ana kadar ertelendi, büyük ihtimalle biraz daha da ertelenecek ama bir noktada patlayacak.
1. tayvan, çin için bir namus meselesi. 1949'da tayvan çin iç savaşını kaybeden chiang kai-shek ve onun etrafındakiler tarafından kurulmuş bir ülke. çin için bu ada alınmadıkça iç savaş kazanılmamış saylıyor. çin halkı için sembolik olaylar çok önemlidir, bunun da sembolik bir değeri var.
2. çin'in amacı eskiden hong kong ve macau'da yaptıkları gibi tayvan'ı yumuşak şekilde ele geçirmekti. hk ve macau devredilerken çin'in sözü aynı sistemi 50 yıl devam ettirmekti ancak çin hk sistemine daha 20 yıl tahammül edemeden despotluğa başladı. bu olunca tayvanlılar da kendilerini nasıl bir çin yönetiminin beklediğini gördüler ve yumuşak geçiş artık hayal gibi oldu. tayvanlılar hayatta çin yönetimine girmeye razı olmayacaklardır. tek yol güç.
3. tayvan boğazı yaklaşık 160 km aralığında bir boğaz. çin'in tayvan'ı ele geçirmesinin tek yolu devasa bir orduyla o boğazı geçmesi. başka bir yolu yok. bir ordunun günümüz teknolojisinde saatlerce bir boğazı geçmeye çalışması inanılmaz komplike, inanılmaz bir deniz ve hava üstünlüğünüz olsa bile saatlerce yüzbinlerce askeriniz nokta atışı yapabilen füzelerin hedefisiniz.
4. tayvan küçük bir ülke olmasına rağmen inanılmaz şekilde çin saldırısına hazırlanıyor yıllardır. ukrayna nasıl rus saldırısını bekliyordu 7 yıldır ve bu hazırlıklar karşılığını verdi, işte tayvan onu 30 yıldır yapıyor. tayvan'ın batı sahili çin çıkartmasına hazırlanıyor ve çılgınlar gibi anti-ship füzeleri yerleştiriliyor.
5. çin çok büyük bir ordu ama hem savaş tecrübesi yok, hem de coğrafi şartlar tayvan'dan yana. inanılmaz büyük bir kayıp vermeden tayvan'ı alması imkansız gibi.
6. yapılan savaş senaryolarının neredeyse hepsinde çin inanılmaz büyük kayıplar veriyor ve savaş uzuyor.
7. çin rusya gibi bir tek adam devleti değil, tek parti devleti. çkp çin'de her şeyin ve herkesin üstündedir. olası bir rezil olma durumu xi jinping'in tahtına mal olur, net. çin ile iş yapmış herhangi biri ne dediğimi anlayacaktır.
8. tayvan halkı çoğunlukla rahata alışmış beyaz yakalılar, bunların topyekun bir savaşa girmesi kolay bir şey değil, burada amerikan destekli propaganda makinesini devreye sokacaklardır. olası bir işgal, dünyanın gerçek anlamda içinden geçecektir. çünkü tayvan dünyanın çip fabrikası, yani tayvan'dan çip gelmezse akıllı füze ve savaş uçağı bile üretemiyorsunuz. abd bu bağımlılığın farkına vardı ve inanılmaz büyük çip yatırımları yapıyor, ancak bu yatırımların üretime dönmesi 2025 gibi olacak. o yüzden abd savaş uçakları bile hala tayvan'a bağlı.
9. abd'nin doğrudan savaşa gireceğine ihtimal vermiyorum, bu nükleer savaşa kadar giden bir yol. ancak çin doğal kaynaklara muhtaç bir ülke ve abd'nin dünyanın bütün denizlerine hükmeden bir donanması var, çin'e giden bütün doğal kaynakları engelleme gücüne sahipler.
10. çin'in yapabileceği en güçlü hareket tayvan'ı full blokaj altına almak ve adayı boğarak dizlerinin üzerine çöktürmek olabilir. ancak bu durumda da abd çin'i bloke edip büyük bir ekonomik darboğaza sokabilir.
11. çin ile dünyanın neredeyse tamamının, özellikle abd ve avrupa'nın inanılmaz büyük bir çıkar ilişkisi var. böyle bir savaş dünya üzerindeki neredeyse her iş adamını ve bütün kapitalist dünyayı tarumar edecektir. batı ülkelerinde lobilerin ve sermayenin ne kadar güçlü olduğu göz önüne alınırsa, bu da hükümet ve liderler üzerinde büyük baskı oluşturacaktır, özellikle kısa vadede. çünkü abd ve ab nasıl bir bağımlılığın içine düştüklerini fark ettiler ve bağımlılıklarını azaltmaya çalışıyorlar.
12. çin hakkında bilinmesi gereken başka bir konu ise, çin halkı ile komünist parti arasında bir soft contract olması. komünist parti'nin halka olan sözü hayat standardını düzenli olarak yükseltmek, halkın sözü ise desteklemek. çin halkı 1979'dan beri hayat standardının sürekli olarak yükselmesine alışmış bir halk, büyük bir kriz çin halkını da rejimi sorgulamaya davet edecektir.