solomon asch tarafından yapılan bu deney, çoğunluk tarafından yapılan toplumsal baskının bireyi çoğunluğa uyma konusunda ne kadar zorladığını ölçmektir. 1951 yılında yapılan bu deneyde 50 denek kullanılmıştır.

asch uyum deneyinin prosedürü şu şekildedir. bu deneyde, deney grubunda her bir katılımcı bir dizi teste tabi tutulmak üzere 7 tane işbirlikçi ile aynı odaya alınmıştır. burada işbirlikçiler de katılımcıyla beraber sorulan sorulara cevap vermektedirler, ve katılımcı bu 7 işbirlikçinin de katılımcı olduğunu düşünmektedir. sorulara en son cevabı katılımcı vermektedir, yani önceden herkesin cevabını duymaktadır. kontrol grubunda ise katılımcı tek başına sorulara cevap vermiştir.

yapılan deneyde iki tane resim gösterilmiştir. resmin birisinde belirli uzunlukta bir çizgi, diğer resimde de farklı uzunlukta 3 çizgi bulunmaktadır. katılımcılara ilk resimdeki çizginin ikinci resimde hangi çizgiye denk geldiği sorulmuştur. yapılan 18 soruluk testte işbirlikçiler 12 soruya yanlış cevap vermiştir. deneyin sonucunda deney grubunda yanlış cevap verilen sorularda katılımcıların %75’i en az bir kere işbirlikçilere uymuştur. kontrol grubunda ise yanlış cevap oranı %1 seviyesinde kalmıştır.

deneyin sonucunda katılımcılara neden böyle yaptıkları sorulduğunda büyük bir kısmı gülünç düşmemek için çoğunluğa uyduğunu söylemiştir. küçük bir kısmı da işbirlikçilerin cevabının gerçekten doğru olduğunu düşündüğünü söylemiştir.

bu deney 1980’li yıllarda mühendislik öğrencileri üzerinde tekrarlandığında %1’den az bir kısmın yanlış çoğunluğa uyduğu görülmüştür. sebep olarak ise 1950’li yıllardaki kültürel normların 1980’li yıllarda değişmiş olması gösterilmiştir. 1950’li yıllarda daha tutucu, sağ görüşlü olan ve amerikan değerlerine uyumlu olması beklenen gençler varken 80li yıllarda bu durum değişmiş ve 50li yıllara nazaran farklı düşüncelere sahip olduğunu belirtmekten daha az çekinen bir toplum kültürü yapısı gösterilmiştir.

simplypsychology.org, youtube