Türk Edebiyatının En İyi 10 Yazarı
not: listeyi yazarların doğum tarihlerine göre düzenledim.
1. yunus emre
türk edebiyatının ilk ve hala en büyük şairlerinden, fikrimce en büyüğü. dante ile aynı dönemde yaşamış; dante italyan şiir dilini kurarken, yunus emre de türk şiir dilinin kurucusu olmuştur. yakın dönemde yaşamış mevlana'nın ise tek bir türkçe beyiti bile yoktur! yunus emre öylesi lirik ve duru bir türkçe kullanmıştır ki, onun 13. yüzyıl sonu türkçesini rahatlıkla anlarken, 1900'lü yılların ahmet haşim'ini anlamakta büyük güçlük çekeriz. onun büyüklüğü yalnızca öz türkçe yazmasından ya da şiir dilini kurmasından kaynaklanmaz; kendisinden sonra gelen başta tasavvuf şairleri olmak üzere hemen her büyük şairde ciddi etki bırakmıştır. ilahileri halk arasında dilden dile ezbere söylenegelmiştir. nitekim çoğu şiiri halk ağzından derlenmiştir; nesilden nesile 700 yıllık aktarım söz konusu, dile kolay! velhasıl kelam, italyanlarda dante, almanlarda goethe, ruslarda puşkin neyse, türklerde de yunus emre odur! bu arada unesco ve kültür bakanlığı, içinde bulunduğumuz 2021 yılını ölümünün 700. yılı vesilesiyle "yunus emre yılı" ilan etmiştir.
2. fuzuli
şiirlerini hiç okumamış kimseler tarafından bile, "selam verdim rüşvet değildir diye almadılar" sözüyle meşhur olan fuzuli, bence divan edebiyatımızın en büyük şairidir. üç dilde (türkçe, farsça ve arapça) divan yazacak derecede yetkin bir şair olan fuzuli'nin asıl başyapıtı leyla ve mecnun adlı mesnevisidir ki tüm islam aleminde genellikle alanında en iyisi olarak görülür. fuzuli yalnız divan şairlerini değil, başta attila ilhan ve turgut uyar olmak üzere pek çok modern şairi de derinden etkilemiş; onları 20. yüzyıl'da bile gazel yazacak kıvama getirmiştir.
3. karacaoğlan
şu listede kültür hayatımızı belki de yunus emre ile birlikte en çok etkileyen kişidir. yani büyüklüğünü daha nasıl ifade edebilirim ki? karacaoğlan olmasa halk şiirinin asla bu derece yaygın olamayacağını mı diyeyim? başta erkin koray, cem karaca, barış manço ve hatta moğollar olmak üzere anadolu rock dediğimiz müzik türündeki isimleri en çok etkileyen, eserleri onlar tarafından en çok bestelenen şair olduğunu mu belirteyim? peki şiirlerinin sadettin kaynak'tan ruhi su'ya, yaşar'dan arif sağ'a, kıraç'tan neşet ertaş'a kadar pek çok farklı müzisyen tarafından bestelenmesine ne diyeceğiz? ya faruk nafiz çamlıbel, cahit sıtkı tarancı, ahmet muhip dıranas ve attila ilhan gibi çağdaş şairler üstündeki derin etkisi? ya da yaşar kemal'in onun biyografisini yazacak kadar etkilenmesine? peki yılmaz güney'deki karacaoğlan etkisine ne demeli? görüldüğü üzere, alakasız isimler üzerinde bu derece yoğun etkiye sahip biri ancak ve ancak deha seviyesinde büyük bir isim olabilir. ki halk arasındaki etkisine hiç değinme gereği bile duymuyorum. çünkü ona yakın kentte heykeli ve 7 ayrı mezarı vardır. hepsi de onu kendi hemşerisi sayıp sahiplenmiştir. halk nezdinde yalnızca yunus emre bu derece sahiplenilmiştir. karacaoğlan çığırmak diye bir deyim vardır; türkü söylemek anlamında kullanılır. neyse, yaz yaz bitmez bu. işin özü ulu şairdir kendisi. bu kadar uzun yazmamın sebebi ise, ona ve yunus emre'ye günümüz gençliğince gereken değerinin verilmediği inancımdan kaynaklanıyor.
4. yahya kemal
buradan itibaren çok detaylı yazmaya gerek yok, bence yahya kemal modern türk şiirimizin ahmet haşim ile birlikte kurucusu, eski ile yeni şiiri birleştiren köprüsü. yahya kemal, sağlığında tek kitap bile çıkarmamış olmasına rağmen döneminin en çok saygı duyulan ve sevilen şairiydi. başta öğrencileri ahmet hamdi tanpınar ve nazım hikmet olmak üzere pek çok şair yetiştirmiştir.
5. nazım hikmet
dediğimiz üzere, fazla söze ne hacet! 20. yüzyıl şiirimizin belki en iyi ismi olması tartışılabilir ama şüphesiz en etkileyicisi, hakkında en çok konuşulanı, kendinden sonrakileri en çok etkileyeni. yalnızca edebiyat alanında değil, hemen her alanda derin etkileri olan dünya çapında büyük bir şairimizdir.
6. ahmet hamdi tanpınar
bence türk edebiyatının en komple insanı. hem roman, şiir ve öykü, hem de deneme, eleştiri ve edebiyat tarihi alanında en önde gelen isimler arasına rahatlıkla girer. yazdığı her türde muvaffak olmuş, hepsinde de başyapıt seviyesinde eserler yaratmıştır. akademisyenliği ise zaten dillere destandır.
7. yaşar kemal
yine hakkında fazla söze gerek olmayan, hak nezdinde yazarlığı/büyüklüğü hemfikir olunmuş bir isim. ince memed ve dağın öte yüzü üçlemesi sanırım türk romanının iki zirvesi. dünya romanında da önemli yeri vardır. o kadar ki, bırakın fransızca, almanca ve ingilizce gibi ana dilleri, arnavutça'dan tutun ermenice'ye kadar irili ufaklı hemen hemen önemli tüm dillere çevrilmiş bir yazardır.
8. oğuz atay
listede adını yazmaktan en çok tereddütte kaldığım kişi. hayır, yazarlığının büyüklüğünü tartışmıyorum. ancak öylesi kendine özgü, öylesi bambaşka ki, ne öncülü var ne ardılı! gerçi aylak adam'dan bayağı etkilendiğini biliyoruz. hatta tutunamayanlar kitabının aylak adam'daki bir pasajdan hareketle yazıldığını da... hatta ve hatta kitap basılır basılmaz imzalayıp yusuf atılgan'a gönderdiğini de... ancak yine de atay, yusuf atılgan ve ahmet hamdi tanpınar 'dan üslup ve biçim olarak o derece farklı ki! her ikisinden ne kadar çok etkilenmişse, o derece benzersiz! ve kesinlikle dünya çapında büyük bir deha! yalnızca bilge karasu'yu bu seviyede sıradışı bir yetenek ve kendi başına bir ada olarak görüyorum!
9. orhan pamuk
muhtemelen bu listede ismi en çok tartışılacak kişi ama edebiyatımızı ve kültürümüzü dünyada en iyi temsil eden yazar aynı zamanda. yani kara kitap okuyan biri nasıl mevlana'yı ve istanbul'u merak etmesin? benim adım kırmızı'yı okuyan ise türk minyatür sanatına nasıl ilgi duymasın? son romanını henüz bitirmedim ama onu okuyan kişi nasıl olur da osmanlı ve ikinci abdülhamid hakkında araştırma yapmaz? yukarıdan anlaşılacağı üzere tüm yapıtlarını severek okudum ve roman kurgusunu ondan daha iyi bilen bir yazarımız olduğunu düşünmüyorum. dahası dünyada da pek az!
10. çoğu listemde olduğu gibi, yine onuncu isim yerine 10 aday yazayım
baki, nedim, halit ziya uşaklıgil, sabahattin ali, sait faik abasıyanık, orhan veli kanık, attila ilhan, cemal süreya, bilge karasu, yusuf atılgan...