Ülkelere Ciddi Döviz Akışı ve İstihdam Sağlayan Sektör: Sağlık Turizmi
sağlık sektörü; üzerinde uzun araştırmalar yaptığım, hatta bir proje ürettiğim, ülkemiz açısından döviz, istihdam ve kalkınma açısından büyük bir potansiyel barındıran sektördür. ancak ne yazık ki ülkemizin bu konuda büyük potansiyeline rağmen çoğunlukla özel sektörün faaliyet gösterdiği bir alan olarak devam etmektedir.
dünyada 100 milyar dolarlık hacme ulaşarak pek çok ülkenin de dikkatini çekecek bir konuma ulaşmıştır. hal böyle iken sağlık turizmi nedir, ne üzerinedir biraz bilgi vermek istedim.
sağlık turizmi nedir?
sağlık turizmi, sağlığın korunması, geliştirilmesi ve hastalıkların tedavi edilmesi amacıyla ikamet edilen yerden başka bir yere seyahat edilmesi ve gidilen yerde en az 24 saat kalınarak sağlık ve turizm olanaklarından yararlanılması olarak tanımlanmaktadır. bu şekilde belirtilen amaçlarla seyahat eden kişiye de “sağlık turisti” denilmektedir. burada "sağlık turisti" ile "turistin sağlığı" olgularını karıştırmayalım, sağlık turisti'nin amacı tedavi olmak için gelmek ve tedavisini olurken tatil yapmak olmalı. tatil için gelip herhangi bir nedenden dolayı sağlık hizmeti aldığında bu "turistin sağlığı" olarak nitelendirilmektedir.
sağlık turizminin tarihi
sağlık turizminin geçmişinin sümerlere kadar uzandığı bilinmektedir. sümerler, m.ö. 4000 yıllarında, sıcak kaynakların etrafında bilinen en eski sağlık tesislerini inşa etmişlerdir. eski yunan imparatorluğu döneminde hastalar termal tedavi için akdeniz ülkelerine seyahat etmişler, 18.yy sonrası avrupalılar tedavi için nil nehrini seçmişlerdir. 20. yüzyılda bilim ve teknolojide ilerleyen ülkeler özellikle amerika ve avrupa ülkeleri, tıp alanında da büyük ilerlemeler kaydederek dünyanın sağlık tedavi merkezleri haline gelmişlerdir
neden sağlık turizmi?
sağlık hizmet sunumunda artan maliyetler, yaşam kalitesinin yükselmesi, gelişmiş ülkelerde hızla sayısı artan yaşlı nüfus, sağlık hizmetinin daha ekonomik ve kaliteli olması, insanların tedavi olurken tatil yapma fırsatı bulabilmesi, sağlık hizmetlerinde maliyeti düşük ülkelere olan rağbeti artırmıştır.
sağlık turizminin gelişmesine etki eden en önemli unsur; insanların yüksek kalitede düşük maliyetli sağlık hizmetlerini talep etmesidir. insanların uzun bekleme sürelerinden kurtulmak, ileri teknolojiye ulaşmış kaliteli sağlık hizmetini en kısa zamanda almak, tedavi maliyetlerini düşürmek ve hem sağlık hizmetini alıp hem de tedavi olduğu ülkede tatilini yapmak istemesi, yaşlı nüfusun oransal artışı dünyada sağlık turizminin gelişmesine neden olmuştur.
dünya ülkelerinde turizm önemli bir gelir kaynağı olarak görülmektedir. son yıllarda ülkeler doğal, tarihi ve iklimsel olarak sınırlı kalan turizm gelirlerine yılın her ayında etkin sağlık turizmini de eklemek ve ülke ekonomilerini daha çok geliştirmek amacına doğru hareket etmeye başladılar.
dünyada turizm hareketleri her ne kadar insanların yeni yerler görüp gezmek eğlenmek amacıyla gelişmiş olsa da; son yıllarda sağlık turizmi ülkeler için giderek artan bir ivme kazanmaktadır. insanlar artan tedavi maliyetleri, karşılanması uzun ve zor sağlık sorunları için daha ekonomik ve daha rahat hizmet alabilecekleri ülkelere yönelerek gittikleri ülkelerin tıbbi, tanısal, doğal kaynaklarından faydalanmak, sağlıklarına tekrar kavuşmak ya da daha sağlıklı olabilmek amacını taşımaya başladılar.
sağlık turizmi; sıfır maliyetli, zengin doğal ve tarihi kaynakların turizm ve özellikle sağlık turizmi ile değer kazanmasının yanı sıra ülkelere ciddi döviz akışı sağlaması, vatandaşlar için hem iş gücü hem de önemli bir gelir kaynağı olma potansiyeli taşımaktadır. bu istihdam ve gelir ‘doğrudan’, ‘dolaylı’ ve ‘ek istihdam’ olarak gerçekleşmektedir. ayrıca bu gelir ükkenin yeni yatırımlar için kaynak sağlamasının yanında tarım, inşaat, gıda, mobilya vb. pekçok sektörü de uyaracağı kesindir. bu nedenle, hem bölgesel hem de ülke için bir kalkınma aracına dönüştürülebilir.
sağlık turizmi tıbbi pek çok tedavi ve girişimi içermektedir. günümüzde göz, diş, estetik, ortopedi, tüp bebek, kalp damar, saç ekimi ve ortopedi ameliyatlarına kadar sağlıkla ilgili pek çok alanı kapsamaktadır.
sağlık turizminin türleri
a. medikal turizm (tıp turizmi)
bu turizm çeşidinde doktor ön planda olup, tedavi ihtiyacı olan turistlerin turistik faaliyetlerinin bir kısmını kapsayan özel tedaviler olarak karşımıza çıkmaktadır. amaç hastanede tedavi veya ameliyat olmak ve aynı zamanda tatil yapmaktır.
b. yaşlı ve engelli turizmi
yaşlı ve enge sağlık alanındaki yeni gelişmeler ve insanların hayat standartlarındaki yükselme, ortalama yaşam süresini uzatmış ve doğurganlık oranlarının azalması sonucunda yaşlı nüfus artışına sebep olmuştur. bu nedenle günümüzde sağlık turizminde yaşlıların bakımı ile ilgili kurulan tesisler ve bu amaçla yapılan seyahatler sağlık turizminin yeni bir türü olarak turizm faaliyetlerinde yerini almaya başlamıştır. yaşlı turizmi, 65 yaş ve üstü olan, birden fazla kronik rahatsızlığı olan bakıma muhtaç hastaların iklim ve hava değişikliği gerçekleştirilerek sosyal tesislerde tedavi edilmesini esas alan turizmdir.
c. termal/spa/wellness turizmi
profesyonel ekiplerce uygulanan su ve çeşitli aromatik kürlerin kullanılması yoluyla vücudun dinlendirilmesi, ağrı ve acıların azaltılması amacıyla uygulanan bir tedavi yöntemi olarak tanımlanmaktadır.
termal tedavi düşük maliyetli ve etkili tedavi aracı olarak insanlar arasında önemli bir seçenek olmuştur. bugün termal turizm asya ve avrupa’da önemli bir gelir kaynağı durumundadır.
ülkemiz, dünyada termal ve mineralli sular kapasitesinde yedinci, avrupa’da ise birinci sıradadır. biyolojik ve kimyasal açıdan zengin termal suları ile 1.500 'den fazla jeotermal kaynağa, 46 ilde 240 üzerinde kaplıca tesisine sahiptir. ancak ülkemizde jeotermal kaynakların termal turizm alanında kullanımının maalesef sadece %15 olduğunu belirtilmektedir.
termal turizmin türevlerini üç ana başlık altında toplamak mümkündür
1) klimatizm (temiz havadan yararlanma),
2) termalizm (kaplıca)
3) üvalizm (meyve-sebze kür tedavisi)
2022 yılında toplam 1.258.382 kişi sağlık hizmeti almak için ülkemize gelmiş ve buradan elde edilen gelir 1. 926.094 bin abd doları tutarında gerçekleşmiştir.
sağlık turizmi alanında en çok tercih edilen ülkeler; abd, hindistan, küba, kosta rika, tayland, singapur, kolombiya, malezya, türkiye, meksika, almanya ve güney kore’dir.