liseyi yeni bitirmis, hic bilmedigim bir sehirde universiteye gitmeye basladigim o acemi zamanlarimda keske birileri bana bunlari anlatsaydi diye dusundugum bir kac sey var. ben dedim siz demeyin diye yazacagim bir kacini. belki ciddiye alip okuyan, fiiliyata geciren birileri cikar da sonra bana dua eder adam hakliymis diye.

oncelikle sunu unutma ki artik liseli degilsin guzel kardesim. oyle tenefuslere zille cikip derse zille donme devri bitti. 'o neydi ya oyle inek surusu gibi zille girip cikiyorduk derslere' diye felsefe yapacagin, dalga gececegin doneme baslamak uzeresin. 'zil caldi ama bosver, nobetci hoca gelene kadar takiliriz biraz daha' diye kucuk hesaplar yaptigin o lise yillari artik lise yilligina baktiginda hatirlayacagin birer anidan ibaret. unut o devreyi.

her seyden once universiteye baslamak demek yeni insanlar tanimak, yeni bir hayata baslamak demektir. universiteye baslamis ama hala sadece lise arkadaslarinla takiliyorsan sende sosyallesme problemi var demektir. bu problemi asmanin en kolay yolu yaninda oturan arkadasa memleketini sorman. gerisi kendiliginden gelir zaten. memleket en onemlisi. ya da 'sizin isiniz de zor be abi.' diye gir muhabbete diyecegim de daha ilk gunden senin psikopat oldugunu dusunup yanindan kacirmak istemezsin milleti diye tavsiye etmiyorum bunu. universiteye yeni baslayan herkesin dustugu en buyuk yanilgi sinifa ilk girdiginde yabancilik cekip kendisini ortamda tek yeni ogrenci sanmasi. sinifa girince saniyorsunki sanki herkes yillardir burda da ben yeni gelmisim. yok oglum oyle bir sey. elbetteki yillardir orda olan, artik hocanin birazdan yapacagi espriyi bile bilen eskiler vardir. ama sen onlarin yanina oturmazsin korkma. onlar gec gelir, arkalara bir yerlere oturur ki agirliklari belli olsun. 'ben bes senedir aliyorum kocum bu dersi, cekil onumden.' havasinda girerler sinifa. o yuzden senin yanina oturdugun ya da senin yanina oturan kisi yuzde doksan yenidir. cekinme konus, anlat, sor. acilirsin.

dedim ya universiteye yeni baslamak aslinda bir yandan da yeni bir hayata baslamaktir. yeni sehir, yeni insanlar, yeni ortamlar. on sekiz yasina kadar annenle babanla yasadigin memleketini birakip yeni bir sehire, tek basina okumaya gelmissin. boyle diyince ne kadar da zor geliyor degil mi? korkma o kadar da zor degil. 'napacagim lan bu sehirde bes yil tek basima?' diyecegin gun sayisi ikiyi gecmez. hatta artik o kadar alisirsinki yeni sehrine, tatillerde bile memlekete gitmeyi istemezsin bazen. cunku insan oyle bir varlik ki konuldugu kabin seklini alan gaz gibi girdigi ortama cabucak adapte oluyor. bes sene ne yaparim dedigi sehirde o bes sene bes gun gibi geciyor da ruhu bile duymuyor. ben daha hic kimseyle karsilasmadim ki 'zaman hic gecmiyor ya. bes sene bes bin yil gibi gecti.' desin. kime sorsam hep' abi nasil gecti anlamadim bes sene ya?'

neyse bu kadar yeter liseliligini unutup universiteli olman gerektigi fikrini kabul ettirmeye sanirsam. hala yok ben liseye donmek istiyorum diyorsan bu yazinin devamini okuma da zamanina yazik olmasin. yapacak cok isin vardir senin, tutmayayim.

maddeler halinde siralayacagim bu tavsiyelerin cogunu yapmisimdir. yapamadiklarim ise mezun olduktan sonra yapmadigima pisman oldugum, ah vah ettigim, keskelerdir. ona gore.

- bu yaziyi okumayi bitirdikten sonra ilk isin ne oluyor biliyor musun? bir banka hesabi actirmak. gidecegin sehirde bulmakta zorluk cekmeyecegin bir bankadan ogrenci hesabini actir, kartini cebine al. hesap numarani akrabalara, ese dosta ver para yollayin arada sirada de. yollamazlarsa onlar utansin.

- ehliyete basvur. arabam yok napacam ehliyeti deme. o da olur bir gun.

- universitenin kutuphanesine, belediyenin kutuphanesine, devletin kutuphanesine uye ol. kitap al oku, film al seyret, muzik al dinle.

- okulun etinden sutunden faydalan. spor salonuna kayit yaptir. spor yap zinde kal. kos her gun anasini satiyim. yuz ya da.

- okudugun sehirde bos kaldigin zamanlari evde yatarak gecir. bol bol yat. yat ki bes sene istanbul'da okudugu halde topkapi sarayina gitmemis okuz desinler senin icin.

- o derse gidip gelirken onunden gectigin kulup masalari var ya, hah iste o kulupler ogrenciler uye olsun diye kurulmus. hosuna giden, ilgi alanina giren bir kac tanesine uye olmaktan cekinme. fotografcilik kulubunde guzel kizlar var diyorlar ama bilmiyorum. at yarisi kulubu de favoriler arasinda.

- hocalarini tani, onlara kendini tanit. inek gibi ders calis, her ders en one otur demiyorum. git dersten sonra biraz muhabbet et. tuttugu takimi sor, ya da kravatinin markasini falan. hocalarla diyaloga girmekten cekinme. insan lan onlar da.

- derslere gir, duzenli not tut. 'universiteye gitmisim derse mi girmeyecegim?' diyorsundur sen simdi kesin. gorurum ben seni. bi de not almayi unutma girdigin derslerde. ya da cok iyi not aldigini gordugun kzin pesini birakma. en yakin arkadasin o olsun. notunu paylasan arkadas candir.

- duzenli ders calis. bunu kesin yaparsin iste. fazla degil gunde bir saat. ya da ne yap biliyor musun? derste yazdiklarini eve gelince temiz bir deftere gecir. sadece bunu yapan insanlar simdi harvard'da doktora yapiyor.

- sinav zamanini bekleme. sinav zamanlari okulun nufusu iki kat artardi da bir turlu akil sir erdiremezdim. megerse sadece sinav donemleri okula gelen bir guruh varmis. geri kalan zamanlarda kis uykusuna yatan bu insanlar sinav zamani en yakin dostun, kirk yillik arkadasin olurlar. sen sen ol bunlardan olma. sinav zamanina kadar notlarini toplamis en az bir kere hepsine goz atmis ol. ol da ol iste.

- ortalama diyip gecme. ' ben okulumu bitiriyim bana yeter.' deme. hayat bu ne olacagi belli olmaz. ileride belki yurtdisina cikar yuksek lisans yapmak istersin. sonra kafani taslara vurup ah ulan 2.75 olsaydi su ortalamam deme. hem bunun erasmus'u var, farabi'si var, cift anadali, yandali, yatay gecisi, transferi.. bunlarin hepsi ortalamayla alakali seyler.

- eglenmenin yerini ayri tut. oyle bir ders calisma-eglenme dongusu kur ki ikisinden de mahrum kalma. maclara git, sinemaya git, spor yap, dizi seyret, bale yap. bir taraftan da hic bir dersi ihmal etme. nasil?

- duzenli kitap oku. haftada, olmadi ayda, o da olmadi yilda bir kitap oku. okumaktan zarar gelmez, korkma. yeter ki bir seyler okumaya alistir kendini. 'ipad'im var benim ordan okusam olur mu?' diye soran varsa bana mesaj atabilir. o sorunun cevabini orda verecegim.

- spor yap. sen biliyor musun spor yapmak ne kadar faydali? cok. cok acayip faydali hem de. oyle boyle degil.

- gazete oku. her gun mutlaka bir gazeteye goz at. takip ettigin kose yazarlari olsun. yazilarini kacirma onlarin. internet var ne gazetesi diyorsan en yakin camdan kendini asagi atabilirsin. korkma supermen kurtaracak seni.

- teknolojiden uzak kalma. bilgisayari sadece internete girmek icin kullanma. bir kac program ogren. word, powerpoint, excel diye bir seyler var biliyorsun degil mi? photoshop falan.

- ingilizce ogren. yabanci kizlar cok guzel oluyorlar. yurtdisina cikarsan lazim olur.

- burslara basvur. bana cikmaz deme, her bursa basvur. fazla para goz cikarmaz. cikarir diyorsan bana yolla ben harcarim.

- calis. bu universite falan varya hepsi is hayati icin. yazlari full time, olmadi kislari part time bir is bul. is dunyasini tani. para kazanmanin zorlugunu gor. babanin zenginligi para etmez unutma.

- bir dergiye abone ol. derginin cok ayri bir yeri var bence. ne kitap ne gazete tutabilir onun yerini. ilgi alanina giren bir dergiye abone ol, duzenli oku. cok faydasini gorursun.

- bolumunu tani. okudugun bolumu iyi tani. ne ise yarar, mezunlari ne is yapiyor bak. staj yapma imkani bulursan kacirma. en guzel piyasa tanima yolu bu cunku. 'bitirince sen simdi ne olacan?' sorusunu on bin kere duyacaksin. hazir ol.

- arkadaslarini cok iyi sec. sinifta tanimadigin, adini bilmedigin, selam vermedigin kimse olmasin. ama sadece uc bes tane yakin arkadasin olsun. okulu bosvermeyen, hedefleri olan arkadas en iyi arkadastir. okulu bosveren gencleri sen de bosver.

- yurtdisina git. okulu bitirmeden gitmen gereken ulkeleri sayiyorum. amerika, amerika, amerika. work&travel'la git amelelik yap ama yine de git. gor o new york'u bir. gecenin bir yarisi metroda kalan tek beyaz olma duygusunu bir yasa.

- hedeflerin olsun. sana uc yil veriyorum. hazirlikla beraber ilk uc seneni okulu bitirdikten sonra ne yapacagina karar vermek icin gecir. ucuncu sinifa basladiginda artik ne yapacagina karar vermis ol. son iki seneni o hedefi gerceklestirmek icin canla basla calisarak gecir. mezun oldugunda ne yapacagini bilmeyen bir ogrenciyle ne yapacagina iki sene once karar vermis bir ogrenci arasindaki fark okul bittikten sonra on yilda kapanmaz.

ben de universite okudum ama bunlarin hicbirine katilmiyorum diyen varsa saygi duyarim. ben sadece benim bana soylenmesini istedigim seyleri yazdim. boyle uzun uzun yazinca yapilmasi imkansiz gibi gelebilir amma lakin ki öyle değildir. eyorllamam bu gaddar. hadi hayırlı işler.