"bu kadar hızlı hareket eden bir sistemde size benzeyen ülkeleri iyi takip ederek, ne kadarını modelleyeceğinizi, ne kadarını eleyeceğinizi ölçmeniz çok önemli."

bugün bir belgeselde sahra çölü'nün 5 bin yıl önce sulak, yeşillik bir bölge olduğunu ve her 20 bin yılda bir yine böyle yeşillik bir bölgeye dönüştüğünü öğrendim. bunun nedeni de dünyanın güneş etrafında dönerken çok ufak da olsa yalpalamasıymış. 20 bin yıl gözümüze uzun bir zaman gibi gelebilir fakat dünya tarihinde elbette kısa bir zaman dilimi. yani böyle bir bilgiyi sonradan bilim insanlarından öğrensek de aslında hızlı bir gelişme evrenin aşamalarına göre. ilk toplayıcı insanlardan günümüze kadar çok uzun bir zaman dilimi geçmiş gibi görünüyor olabilir. şehirler, ülkeler, yönetim biçimleri için uzun bir süre gibi de görünüyor olabilir. fakat olaylar tarih kitaplarındaki gibi yavaş işlemiyor. bizim algıldadığımızdan çok daha hızlı. bunu günümüzde istatistik biliminin, bilgisayar teknolojisiyle birlikte büyümesiyle net bir şekilde görebiliyoruz. bu kadar hızlı hareket eden bir sistemde size benzeyen ülkeleri iyi takip ederek, ne kadarını modelleyeceğinizi, ne kadarını eleyeceğinizi ölçmeniz çok önemli.

kuralımız sayacağım özelliklerde türkiye'ye en çok benzeyen 4 ülke olacak.

nüfus

mısır 87,8 milyon
almanya 80,7 milyon
iran 78.0 milyon
kongo 71.2 milyon

yüzölçümü

namibya 824.268
mozambik 801.590
şili 756.102
zambiya752.612

gini katsayısı

trinidad tobago
tunus
türkmenistan
uganda

insani gelişme endeksi

iran
venezuela
sri lanka
meksika

gsyih

endonezya 862 milyar dolar
hollanda 750 milyar dolar
isviçre 671 milyar dolar
suudi arabistan 646 milyar dolar

enflasyon oranı

myanmar 11.19
iran 9.60
yemen 9.49
kenya 9.04

işsizlik oranı

jamaika 12.90
moritanya 12.85
iran 12.70
brezilya 12.60

internet kullanıcı sayısı ( ülke nüfusuna oranı)

vietnam
ürdün
grenada
san marino

yaşam süresi

vietnam
macaristan
mekedonya
cezayir

intihar oranı (100.000)

mauritius
doğu timor
çin
bangladeş

ne kadar doğrudur bilmiyorum ama grönland'da intihar oranı 1985 - 2015 yılları arasında çok yüksekmiş. nüfus zaten 50 bin küsürde ama intihar kayası diye bir yerden elemanlar kendisini aşağıya bırakıyormuş. büyülü bir yer olabilir.

doğum oranı

el salvador
azerbaycan
surinam
maldivler

hapishanelerdeki mahkum oranı (100.000)

dominik cumhuriyeti
azerbaycan
kolombiya
şili

asker oranı

iran 523000
cezayir 520000
vietnam 482000
kolombiya 466000

merak edenler için; çin 2,333,000 milyon aktif. kuzey kore 1,190,000, güney kore 630,000. ayrıca paramiliter ve yedek birliklerle beraber kuzey kore 7,679,000, güney kore 6,604,000.

okuryazarlık oranı

şeyseller
panama
umman
kolombiya

dönelim türkiye'ye

ilk bakışta göze çarpan ülkeler iran, vietnam ve kolombiya. coğrafi olarak da kıtalarına göre birbirlerinden farklı noktalarda sayılmazlar. böyle bir araştırmada seçenekler ve ülke oranları da artırılırsa, daha net sonuçlara ulaşılabilir. bu ülkeler bizim orta noktamızı oluşturur. sadece gelişmekte olan ülkelere göre değil, bizim için daha tutarlı olabilecek kıstaslara göre hareket edebiliriz. ilk önce bu ülkelerin üstüne çıkmaya çalışırız. sonra diğerlerinin.
elbette daha fazla seçenek ve ülke ekleyip daha tutarlı bir sonuç elde edebiliriz. bu arada ben seçeneklere bakmadan önce brezilya, arjantin, arabistan, meksika ve portekiz diye düşünmüştüm. *