Yüzeyi Mars'a Benzediği İçin Uzay Araçlarının Denendiği Aşırı Kurak Yer: Atacama Çölü
atacama çölü şili'nin kuzeyinde bulunan, dünyanın en kurak çölüdür
batısında büyük okyanus bulunur. kuzeyde peru, doğuda ise bolivya ve arjantin sınırlarını oluşturur. atacama; and dağları'nın yağmur gölgesinde kalır ve doğu rüzgarları kuru olup çok az yağış getirir.
bu çöl, adını atacameño kabilesinden alır
mineraller bakımından çok zengindir. özellikle sodyum nitratı ünlüdür. 1883'te biten pasifik savaşı sonucunda bolivya'dan şili'ye geçmiştir. 19. yy sonu ile 20. yy başında şili ekonomosine büyük katkı sağlamıştır. bolivya ile şili arasında hâlâ sorun teşkil eder. bolivya entellektüelleri ülkeleri ekonomik olarak kötü bir durumdayken, şili'nin latin amerika'nın en güçlü ekonomilerinden birisi olmasını kaybedilen bu topraklara bağlar.
şili’deki atacama çölü, uzay araçlarının denemeleri için ideal bir ortam oluşturuyor
"dünya’nın mars’a en çok benzeyen bölgesi" kabul ediliyor ayrıca. dünyanın en kurak yeri olan bu çölde yapılan çalışmalarda ilginç bir bakteri türü keşfedildi. yıllardır suya hasret olan bu bakterilerin dağınık da olsa koloniler kurabildikleri gözlemlendi.
not: buradaki bakteriler beslenmesini metan gazından sağlıyor. mars'taki yaşama öncü olabilecek bir çalışmadır.
bu çölde yağan yağmurların bir kahve fincanını doldurması için, 100 yıllık bir yağmur gerekiyor
yılda sadece 1 damla denebilecek kadar yağış alan bir yer olmasından daha ilginç olan ise, çölün bundan 150 milyon yıl önce denizin dibi olması. yani 150 milyon yıl önce muhtemelen tropikal bir denizin dibiydi atacama çölü. çünkü çölde yer alan gypsum (alçı taşı) suyun buharlaşıp oluşturduğu özel bir mineral. bir diğer ilginç nokta ise, gypsum'un suyla temas ettiğinde dağılıyor oluşu. bu çölde bulunan gypsum bloğu, muhtemelen 100-150 milyon yıllık ve o kadar süredir neredeyse hiç yağmur almamış (damla damla yağmurlar haricinde). çünkü eğer yağmur yağsa idi, o blok suyla temas ettiği için tamamen dağılırdı. ancak şu an hala sapasağlam duruyor orada.
peki 15 milyon yaşında olan bu çöl, okyanus kıyısında olduğu halde nasıl bu kadar az yağış alıyor?
burası deniz kıyısında olmasına çok az yağış alan bir bölgedir, o yüzden "çöl" olarak tanımlanmıştır.
* bu çöl her ne kadar kıyıya yakın olsa da yüksekliği oldukça fazladır. kıyıda ova yoktur. dağlar kıyadan yaklaşık 500 metre veya daha yüksekte aniden son bulur.
* atacama'nın dünya'nın en kurak çöllerinden biri olmasını humboldt akıntısı sağlamıştır. bu akıntı antarktika'dan başlayarak and dağları'na paralel şekilde kuzeye doğru yol alır. suyun düşük ısısı, güney amerika'nın batı kıyısındaki su sıcaklığının, aynı paralelde bulunan suya göre 7-8 °c daha düşük olmasına yol açar. soğuk deniz suyu nedeni ile hava sıcaklığı da düşer. bu yüzden sahil bölgeleri yağış bakımından fakir çöl bölgeleri olarak kalır.
* çöl dünyadaki diğer benzerlerine göre daha serindir.
* çölde esen güçlü ve kuru doğu rüzgarları herhangi bir yağışın olmasına engel olur.
* nadir olarak yağış aldığı zamanlarda çöl rengarenk bir görünüme kavuşur.