tarih güzel şey;

pergamon'un ne kadar muhteşem bir şehir/uygarlık olduğunu öğrenmek de güzel.

* aslında başlarda küçük bir kale iken, büyük iskender'in ölümüyle imparatorluğunun parçalanması ve hazinesinin bir kısmının bu şehirde kalması (çok küçük bir kısmı) ile şehir zenginleşip, medeniyetin merkezi haline gelmiş.

* kütüphanesi o kadar büyük ve ihtişamlıymış ki, mısır buraya papirüs ihracatını durdurmuş (dünyanın en büyük kütüphanesi bizde olmalı!). asıl ufku genişleten kısım burada geliyor; bunun üzerine de pergamon rulo kağıtları terketmek zorunda kalmış ve tarihte ilk defa ciltli kitaplar ortaya çıkmış. parşömenin ilk ortaya çıkışı buymuş.

* tarihte ilk defa çeşitli bitki karışımlarından tedavi amacıyla ilaç üreten hekim pergamonlu galenosmuş. gladyatörler için başhekimlik yaparken seyirciler ile gladyatörlerin anatomik yapılarını karşılaştırıp düzenli vücut hareketlerinin insan sağlığına yararlı olduğunu da tarihte ilk ortaya atan hekimmiş.

* krallık, kral iii.attalos'un vasiyetiyle roma imparatorluğuna bırakılmış. ama buna karşı çıkan dönemin ileri gelenleri isyan etmiş; kölelere de özgürlük vaadinin verilmesiyle isyan büyümüş ancak roma tarafından bastırılmış. spartacus'ten önce görülen en büyük köle isyanlarındanmış.

* kütüphanesi marcus antonius tarafından mısır'a hediye edilince bütün eserler gemilerle iskenderiye'ye taşınmış. iskenderiye kütüphanesi de ms 4.yy. da hristiyanlar tarafından yakılınca bütün eserler yok olup gitmiş.

* 19. yy.da şehrin binalarından bazıları parça parça çalınarak almanya'ya götürülmüş. bugün bu eserler berlin'deki pergamon müzesinde.

bu derece güzel bir şehir başka kimde olsa şimdiye kadar neler yapılırdı. ama türkiye'de olunca bırakın reklamını, tanıtımını, koskoca kütüphanesi bile almanya'ya kaçırılıyor.