Bazı Avrupa Ülkelerinde Devam Eden Krallıklar Günümüzde Tam Olarak Ne İşe Yarıyor?
öncelikle şu sembolik lafını kaldırıp çöpe atalım. sembolik falan değildir avrupa'daki krallıklar. lâkin ülkeden ülkeye kralın yahut kraliçenin yetkileri değişebilmektedir.
şöyle yapayım. önce hangi avrupa ülkelerinde krallık ya da prenslik hâlâ devam etmektedir onu belirteyim:
1. andorra
2. belçika
3. danimarka
4. liechtenstein
5. lüksemburg
6. monaco
7. hollanda
8. norveç
9. ispanya
10. isveç
11. birleşik krallık
12. vatikan
andorra
milli maçlarda eşleşmesek ülke insanımızın çoğunun adını bile bilmeyeceği bu ülkenin yönetim şekli parlamenter monarşi, başındaki kişi de prenstir.
1278 yılındaki sınırları ne ise bugünkü sınırları da odur bu ülkenin. orta çağ'da fransa ve ispanya prensleri burayı ortak yönetmişler daha sonra da bu şekilde yönetim şekline devam etmişlerdir. günümüzde de fransa devlet başkanına ve urgel piskoposuna bağlı bir prensliktir ve bu makamlara göstermelik vergiler öder.
belçika
devletin resmî adı belçika krallığı'dır. bu ülke de parlamenter monarşi ile yönetilir ve kralın gayet de sembolik olmayan yetkileri vardır!
parlamentoda alınan kararların yasalaşması için kralın imzası gerekir. bakanları atama ve görevden alma yetkisi vardır. mahkûm serbest bırakma hakkı vardır. başbakanı saraya çağırdığı zaman başbakan saraya gitmek zorundadır. kral aynı zamanda başkomutandır.
danimarka
bu ülkenin de resmî adı danimarka krallığı'dır. şu anda başlarında kraliçe 2. margrethe var. danimarkalılar kraliyet ailesine büyük bir sempati beslemektedirler.
kraliçenin sloganı şudur: "tanrı'nın yardımıyla, halkın sevgisiyle, danimarka gücü!"
1953 yılına kadar kadınların hanedanın başına geçmesi yasak iken bu tarihte danimarka referanduma gitmiş ve halk, prenseslerin de kraliçe olarak yönetimin başına geçmelerine evet demiştir. danimarka'da bulunmuş arkadaşlar da bana hak vereceklerdir ki müthiş kibirli insanlardır bu danimarkalılar. hatta diğer avrupa ülkelerinden bile neredeyse tiksinirler.
ama mutlulardır bunlar hocam. norveçliler gibi bohem takılmazlar! tarihlerindeki önemli olayların yıldönümlerini de çılgınlar gibi kutlarlar.
liechtenstein
nâm-ı diğer lihtenştayn prensliği. yine milli takım maçları sayesinde hatrımıza gelen ülkelerden. prenslikle yönetilir ve prensin yetkileri neredeyse mutlak monarşi diyebileceğimiz raddededir.
istemediği kanunu veto edip meclisi kapatabilir. yeniden seçimlere gidilmesini sağlayabilir.
2003'te değişen kanundan önce eğer ülkede cumhuriyet rejimine geçilmesine karar verilirse bunu bile veto etme hakkına sahipmiş prens. tıpkı andorra gibi, buranın da prenslik ile yönetilmesi büyükbaş avrupa devletlerinin işine gelmektedir. yoksa halkın pek düşkünlüğü yoktur tarihine falan.
lüksemburg
valla ne desem bilemedim. üç şehirden oluşan bir ülke. başındaki kişi de dük.
60 milletvekili seçiyorlar. grandük bunlara yetki veriyor. bir de dükün sıradan halkın arasından seçtiği 21 kişilik ülke konseyi var.
"bu köpeklerden bazıları yola sıçıyor" gibi müthiş dertleri var meclisin. bunları tartışıyorlar işte. ne güzel ülke lan!
monaco
nâm-ı diğer monako prensliği. dünyada cenneti yaşayanların mekânı. aynı zamanda dünyanın kara para aklama merkezi. monarşi ile yönetilen bu prenslikte hanedana bu denli sahip çıkılmasının nedenini söylüyorum: kompleks! ama haklı kompleks. adamlar, kendileriyle alay edile edile monako milliyetçisi olmuşlar. tabii bunda vaktiyle nazilerin yaptığı katliamlar da etkili olmuştur.
hollanda
resmî adı ile hollanda krallığı. anayasal monarşi ile yönetilen ülkelerden.
2013'e kadar tam 123 yıl kraliçeler tarafından yönetilmiştir. bu ülkede kraliyet ailesi öylesine sevilir ki kral günü diye bir günleri var kutladıkları, her yer turuncuya boyanır, bayraklardan geçilmez. diğerlerini bilmem ama burada kraliyet ailesi kıyamete kadar varlığını devam ettirir.
norveç
meşruti monarşi vardır bu ülkede hâlâ. hepimiz biliyoruz ki norveçliler kendilerine katılmaları için yalvaran ab'ye girmeyi reddetmişlerdir. ülkenin refah seviyesi düşer korkusuyla!
kralları bisiklete falan biniyordu tasarruf için. bakın sembolik diyeceksek ancak bu ülkedeki krala sembolik diyebiliriz. lâkin yine de norveçliler tarafından fazlaca sevilmektedir kraliyet ailesi.
ispanya
kraliyet ailesinin en sevilmediği avrupa ülkesidir desem yalan olmaz herhâlde. fakat gerek ülkenin karmakarışık iç politikası gerekse büyük britanya ile yıllardan beri süregelen siyasî gerilimler sebebiyle kraliyet ailesi varlığını devam ettirmektedir. tabii tek neden bu değil, yazının en sonunda genel bir çıkarımda bulunacağım.
isveç
krallığın var olma sebebi neredeyse tamamen diğer iskandinav ülkeleriyle olan çekişmeler sebeplidir. diğerleri de öyle gerçi. "en iyi kral bizim kralımızdır" gibi bir durum söz konusu. fakat kralın pek yetkisi yoktur. ama size krala ait inanılmaz bir yetkiden söz edeceğim:
kralın dilediği adamı vurma yetkisi vardır. evet, bu yetkiyi kullanması günümüzde mümkün değildir belki ama resmî olarak kral dilediği adamı öldürebilir ve yargılanamaz!
vatikan
mutlak monarşi ile yönetilen dünyanın en küçük ülkesi. devletin başı papadır ve sözleri yasa hükmündedir. herhâlde bu ülke için de neden hâlâ krallıkla yönetiliyor diye sormayız.
birleşik krallık
hele hele ingiliççesini de yazayım okuması çok zevkli: united kingdom of great britain and northern ireland. nâm-ı diğer; üzerinde güneş batmayan imparatorluk.
parlamenter monarşi ile yönetilmektedir. dünyanın en popüler kraliyet ailesine sahiptir. kraliçe, devletin başıdır. nâm-ı diğer ölümsüz elizabeth.
ingiltere kraliyet ailesi dünyanın en güçlü ailesidir aynı zamanda. bakmayın sembolik denildiğine. olağanüstü bir durum oluştuğu anda imparatorluğun tüm yetkileri kral veya kraliçenin hükmüne tâbidir. halk nezdinde de kraliyet ailesi fazlaca ön plandadır. aynı zamanda kanada ve avustralya gibi ülkelerin devlet başkanıdır kraliçe yahut ileride kral.
saydığım bütün ülkeler içerisinde kraliyet kavramını hakkıyla yaşatan birinci krallıktır. kraliçeye dokunmak bile yasaktır! lordlar kamarası, avam kamarası gibi yapılar hâlâ varlığını sürdürmektedir ki saygı duyulasıdır. ingilizler, her devre göre kraliyet yönetimini biçimlendirebilmiş, bu sayede de tarihlerini mükemmel şekilde muhafaza edebilmişlerdir.
evet, kimisi neredeyse tek yetkili kimisi sahiden sembolik olan bu krallıkların hâlâ var olmasında başlıca kültürel bir sahipleniş var gibi gözükse de başka birçok sebep sayılabilir.
bu krallıklardan bazılarının hâlâ sömürgesi olan ülkelerin direkt krallığın toprağı sayılıyor olması, bu az gelişmiş sömürgelerdeki halkın kraliyet ailesine neredeyse tapıyor olması ve onlara zarar gelmesi durumunda sömürgelerin de tehlikeye girebilme ihtimali, krallıkların sembolik olanlarının bile iç dinamiklerde fazlasıyla birleştirici etkiye sahip olmaları gibi etkenler avrupa'da krallıkların hâlâ varlığına devam ediyor oluşunu bir nebze de olsa açıklamaktadır.
bana sorarsanız bu âlemde tek kral vardı: king in the north!
var olsun.
Orta Çağ Avrupa'sını Tanımlayan Derebeylik (Feodalizm) Düzeni Nedir, Ne Değildir?
