Bir Bilgisayara Kızının Adını Veren Steve Jobs'un Bunu Saklamak İçin Uydurduğu Yalan

1978’de steve jobs’un kızı lisa brennan doğdu. apple’ın xerox parc’tan ilhamla geliştirdiği yeni projeye de kimse düşünmeden “lisa” kod adını yapıştırdı. sorun şu: ürün 1983’te sahneye çıkınca “bu ismin özel bir anlamı yok mu?” sorusu coştu. jobs utanmadan “evet, bir kısaltma aslında” dedi ve pazarlama ekibi hemen local integrated software architecture (bazı kaynaklarda system) açıklamasını servis etti.

mühendisler bu pazarlama makyajını görünce kendi şakasını yaptı: lisa = let’s invent some acronym (hadi bir kısaltma uyduralım) veya daha acımasızı, “lisa: invented stupid acronym.” (uydurulmuş saçma kısaltma). yani ortada gerçek kısaltma falan yok; tek amaç, kızına atıf yaptığını saklamak.

bu tür uydurma kısaltmalara ne denir?

dilbilim bunun adını çoktan koymuş: backronym (türkçede “bakronim” ya da “geri kısaltma” diye çevriliyor). normalde bir ifade yaratıp onun baş harflerinden kelime türetirsiniz (nasa gibi). backronym tam tersidir: önce kelime vardır, sonra “yahu bu harfler neyin kısaltması olsun?” diye sonradan açıklama uydurulur.

günlük hayattan mini backronym koleksiyonu

kelime # uydurulmuş açılım # gerçek mi?
- bing # because it’s not google # tamamen şaka
- adidas # all day i dream about sports # uydurma
- sos # save our souls/ships # aslında anlamı olmayan mors dizisi

hepsi lisa’nın izinde: önce kelime, sonra “hikâye”.

apple lisa ticari anlamda dev bir flop oldu ama gui devrimini tetiklemesi sayesinde macintosh’a zemin hazırladı. ismi ise teknoloji dünyasının en ünlü backronym’lerinden biri olarak yaşamaya devam ediyor. bir dahaki sefere tuhaf bir kısaltma gördüğünüzde şöyle düşünün: “acaba bu da ‘lisa tekniği’ mi?”

kaynaklar: wikipedia, merriam-webster.com