Bir Kere Sapkın Olarak Etiketlenen Birinin Artık Hep O Şekilde Bilineceğini Söyleyen Damgalama Teorisi
sapkınlık (norm ihlali, toplum normlarından sapma) ile ilgili sosyoloji literatüründeki en önemli teorilerden biridir. bir kere sapkın (normları ihlal eden, toplum normlarından sapan ve bu nedenle negatif tepki çeken) olarak etiketlenen bir insanın, artık hep o etiketin altında görüleceğini söyler etiketleme teorisi.
dahası, etiketlenen kişinin, normaller tarafından reddedileceği ve kendine sapkın alt-kültür aramaya itileceğini belirtir ve dolayısıyla etiketlemenin sapkınlığı arttırdığını iddia eder. bu teoriye göre etiketler ve damgalar kalıcıdır ve kendini gerçekleştiren kehanet (self fulfilling prophecy) olarak adlandırılan süreci devreye sokar.
teori ile ilgili en bilinen çalışmalardan biri howard s. becker'in outsiders isimli kitabıdır. ayrıca david rosenhan'ın 1973 yılında science dergisinde yayınlanan on being sane in insane places isimli makalesinde anlattığı deney, teoriye destek verir niteliktedir. bu deney ise kısaca şöyledir: 8 adet gayet sağlıklı insan, farklı hastanelerdeki farklı psikiyatristlere gidip "ben birtakım sesler duyuyorum" der (thud, hollow ve empty kelimeleri), bunun dışında rol yapmazlar, hatta hayatlarındaki olayları bile doğru aktarırlar. deneklerin hepsi şizofren teşhisiyle hastaneye yatırılır. hastanede ise gayet normal davranırlar ve kesinlikle şizofren rolü oynamazlar, artık ses duymadıklarını söylerler; hatta olanları not alırlar, ancak yaptıkları her şey akıl hastalığının bir göstergesi olarak algılanır ve hiçbir doktor ya da hastane çalışanı onların şizofren olmadığını fark etmez. bu insanların şizofren olmadığını fark eden tek bir grup vardır, ki onlar da gerçek şizofrenlerdir.
medyanın dilinin önemli oranda etkili olduğu teorilerden biridir.
bekarlığa veda partisi yapan orta sınıftan gençler kent merkezinde içki içip gürültü çıkarırsa, yetkilikler ve medya bu davranışı şamata ya da gençlik taşkınlığı olarak niteler. fakat işçi sınıfından gençler böyle bir kargaşaya neden olursa holigan veya suçlu olarak etiketlenmeleri çok daha büyük bir olasılıktır. bir başka örnek etiketleme:
(bkz: melek yüzlü katil) - güzel birinin katil olamayacağı etiketi
sapkınlık anlayışımız, insanların ne yaptığından çok, başkalarının buna nasıl yanıt verdiğine göre belirlenir, etiketleme siyasi bir eylemdir. etiketleme, heard s. becker'ın outsiders kitabında incelenen bir kuramdır. becker'a göre sapkın eylem diye bir şey yoktur.
bir eyleme nasıl tepki verdiğimiz, özel bir davranış biçiminin belli bir toplumda onaylanıp onaylanmadığına göre değişir. b
atılı uluslarda 1990'lı yıllara kadar karısını istemediği türde bir cinsel ilişkiye zorlayan bir koca kanunen tecavüzle suçlanmamıştır. sapkınlık güç sahibi tarafından belirlenir, evrensel değil görelidir. failin kim olduğuna ve eyleme toplum tarafından nasıl tepki verildiğine göre değişir.
kurama yönelik ciddi tepkiler de vardır. kuramın ezilenleri romantikleştirdiği iddia edilir.
(bkz: iconic ghetto)
