Brezilya, Nasıl Oldu da Dünyanın En Büyük Kahve Üreticisi Olmayı Başardı?
bu garip ülke, kahve şeridinde başka ülkeler de bulunmasına rağmen nasıl dünyanın en büyük kahve üreticisi olmayı başardı? biraz araştırdım. evet büyük ülke olması direkt bu sorunun önemli bir kısmını cevaplıyor ama güzel detaylar var yine de.
brezilya’nın kahve dünyasında bu kadar öne çıkmasının sebebi sadece “iklimi iyi” olması değil. evet, ekvatora yakın, rakım yüksek, toprak verimli, iklim şahane. ama bu tarz koşullar kolombiya’da da var, etiyopya’da da. brezilya’yı öne çıkaran şey, bu doğal avantajları devasa bir üretim kapasitesine dönüştürmüş olmaları. adamlar kahve üretmekle kalmamış, bunu neredeyse sanayiye bağlamış.
tarihi biraz kurcalayınca olay daha da ilginçleşiyor. 1800'lerde brezilya’da kahve üretimi patlamış durumda. neden? çünkü köle emeği var. geniş topraklara yayılan plantasyon sistemini bedava iş gücüyle büyütüyorlar. sonuç: hacim olarak dünya liderliği. öyle ki, bir ara dünya kahve arzının %70’i brezilya’dan çıkıyor. haliyle uluslararası fiyatlar üzerinde ciddi etkileri oluyor. bu da işin ekonomi-politiğini besliyor.
bir de işin lojistik boyutu var. brezilya, santos limanı gibi devasa liman altyapılarını erkenden kurarak kahve ihracatını akıcı hale getirmiş. diğer ülkeler daha iç pazarda uğraşırken, brezilya'nın kahvesi çoktan new york borsasında fiyatlanmaya başlamış. sistemli ihracat, düşük maliyet, bol miktar derken abd ve avrupa pazarının gözü başka ülke görmemiş.
politikaya da sıçramış kahve. “café com leite” dönemi meşhurdur mesela. devlet yönetimi kelimenin tam anlamıyla kahve baronlarıyla süt üreticileri arasında gidip geliyor. devlet desteğiyle kahve stoklanıyor, arz kısılıyor, fiyatlar oynanıyor. yani brezilya sadece üretmiyor, pazarı da manipüle ediyor. kahveyi sadece tarım ürünü olarak değil, bir ekonomik silah olarak kullanıyorlar.
bütün bunların sonucunda brezilya kahvesi dünya çapında bir marka oluyor. kahvenin adı brezilya’yla özdeşleşiyor resmen. bugün bile markette “brezilya menşeli” yazınca bir adım önde başlıyor. halbuki diğer ülkelerde de harika kahveler var. ama brezilya bu işi endüstrileştirip küresel ölçekte oynayan ilk ülke olduğu için, hâlâ tahtı kimseye bırakmış değil. evet kısaca böyle diyebilirim.
Viyana Kuşatması'ndan Kalan Kahveleri Değerlendiren Girişimci: Franz Kolschitzky
