Çin Hükümetinin Son Yıllarda Sosyal Medya Üzerinden Dozunu Artırdığı Algı Taktikleri
çin, özellikle son iki yıldır batıdaki imajını yumuşatmak ve olumlu algı oluşturmak için giderek artan bir şekilde yumuşak güç (bkz: soft power) stratejileri üretmeye başladı. şurada ara sıra anlatıyordum fakat artık mesajla gelen sorulara yetişemiyorum. o yüzden dilim döndüğünce sistemin işleyişini anlatmak istiyorum.
amaçlarının turist çekmek olmadığını anlatmama gerek yok. buradaki asıl maksat; batı medyasının baskıcı rejim, sansür, uygur sorunu vb. eleştirilerini dengelemek. küresel ölçekte çin'in modern, ileri teknolojiye sahip ve yaşanabilir bir ülke olduğu imajını oluşturmak ve batı karşıtlarına yeni bir alternatif oluşturmak.
propaganda yapılmasında bir sorun yok. her ülke kendi imajını düzeltmek ister. buradaki sorun bütün bu propagandanın tamamiyle yalanlar üzerine kurulu olmasında ve ecnebinin astroturfing dediği yönteme başvurulmasındadır. yani doğal olmayan yollarla suni bir kamuoyu/kitle oluşturuyorlar. bunu da aslında bu terimin tam karşıtı olan grassroots olarak sunuyorlar.
aşağıda çok net bir kaç örneğini vereceğim ama önce ufak bir tespitte bulunmak istiyorum
şurada deli gibi çin öven yazarların bir çoğu hayatında bu ülkeye adım bile atmamış insanlar olması sizin de garibinize gitmiyor mu? bu insanlar çkp'den maaş mı alıyor? hayır, fakat gördüğüm kadarıyla kendilerine bir alternatif arıyorlar. çin'de bu konuya yüklenerek batının sorunlarına (hayat pahalılığı, sağlık sistemi, boktan altyapı, okul baskınları, sosyal huzursuzluk vb.) çözüm bulmuş başka bir sistem var algısı yaratmaya çalışıyor.
dikkat ederseniz, çin videoları çeken kişilerin hepsinin mutlak surette değindiği belli başlı birkaç konu var. ucuz ve kaliteli kamu hizmetleri, ucuz seyahat, yüksek teknoloji, süper şehirler vs.
mesela en sevdiğim youtuber olan bald and bankrupt'ın son videosuna bir bakın
noktasını, virgülünü atlamadan son bir yıldır bütün meşhur youtuberların çektiği videonun bir kopyasını yayınladı. yanında tabii ki beraber iş aldıkları diğer youtuberlar vardı. çantayı bir yere bırakıp birkaç saat sonra geri aldılar. aa bakın ne kadar güvenli vs. gibi çocuk eğleyecek bir içerik hazırlamışlar. işin kötüsü bunlar işe yarıyor. çin ile uzaktan yakından alakası olmayan ülkemizde bile işliyor.
ben buna z kuşağı etkisi diyorum. bu nesil klasik medya kaynaklarına güvenmiyor ve içeriklerin %70'inden fazlasını youtube, tiktok, instagram reels gibi mecralardan alıyor. bu gençlerin hepsi görsel odaklı, kısa ve dikkat çekici mesajlara açık, doğrudan devletlerin değil de bağımsız gibi görünen kişilerin söylediklerine inanmaya daha yatkınlar.
işin kötüsü işe yaradığını da görüyorum. her gün amaçlarına biraz daha yaklaşıyorlar. gelin size bazı propaganda yöntemi anlatayım. bazı yöntemlerin ülkemizde de sıkça kullandığını, hatta bazı arkadaşlarınızın size karşı kullandığını hatırlayacaksınız.
kapıya ayak koyma tekniği olarak çevirilen, aslı foot in the door technique olan tarihin en eski manipülasyon yöntemlerinden birisidir. bir yakınınızın sizden ufak miktarda borç isteyip sonra vaktinden önce ödeyerek sizde güven yaratması, daha sonra büyük miktarda borç alabilmesinin yolunu açar. başka tekniklerle kombine edildiğinde tuzağa düşmeniz işten bile değildir.
örneğin çin bunu şu şekilde yapıyor
apolitik ve kültürel konularda önünüze binlerce video çıkarır. süper hızlı trenler, dronla öğle yemeği getiren servisler, parklarda neşe içerisinde dans eden yaşlılar vs. vs. siz bu içerikleri izledikçe "lan aslında çok da kötü bir yer değilmiş" fikrine kapılırsınız. buna da yukarıda değindiğim üzere algı kayması diyoruz.
son kısımda ise büyük borç isteme aşamasına geçilir. bu kısım sapına kadar politik ve yanlı olabilir. batı çin'i bilerek kötü gösteriyor. bunlar hep amerika'nın oyunları, uygurları öldürmüyorlar, hong-kong zaten çkp yönetimine geçmek istiyordu vb. allah ne verdiyse bombalarlar. siz hepsini olmasa da bir kısmını sindirir yolunuza devam edersiniz. aynı durum uzun yıllar boyu sirküle ettirildiğinde ise bir gün bir bakmışsınız sözlükte çin komünist partisinin 60 sayfalık yıllık raporunu türkçeye tercüm edip paylaşıyorsunuz.
bu yöntem yine başka bir kapı metaforu olan door in the face yani kapıyı suratına çarpma yöntemiyle birleştirilir ki etkisi artsın. önce çok büyük oynar, ortaya surata çarpılmış bir kapı gibi başlık atarsın. sonra daha makul küçük sebepler vererek duruma ikna edersin. bunun etkisini en çok şu başlıkta görebilirsiniz.
eğer birisi; tamam çin 100 yıl ileride yaşamıyor ama hızlı gelişiyor, altyapısı batıdan daha iyi gibi aslında doğru olmayan bir söylemi kabullenmiş bir sürü yazar var burada. tamam çin çok sansürcü ama sebebi şu gibi yüzlerce entry var. banker bilo gibi yaptım ama sor bi niye yaptım? derken bile zokayı çoktan yuttuklarını görebilirsiniz.
yabancı youtuber işi ise en civcivli kısmı. buna similarity bias denilir. ben de batılıyım ve ben de eskiden çin hakkında senin gibi düşünüyordum, ama buraya gelince bütün fikrim değişti teması. yalnız burada her cepheden taaruz ediliyor.
youtube, tiktok ve instagram gibi platformlar, bildiğiniz üzere içeriklerin organik olarak geniş kitlelere ulaşmasını sağlayan algoritmalar kullanıyor. çin, bu algoritmaların dinamiklerini kullanarak propaganda içeriklerinin daha çok kişiye ulaşmasını sağlıyor. peki ne yapıyor?
çin, bu algoritmaların özellikle olumlu duygular (bkz: positive vibe) ve hayranlık temalı içeriklerin daha fazla etkileşim aldığını biliyor. çin yanlısı youtuberlar çin'in modern şehirleri, teknolojik gelişmeleri ve halkın muhteşemliğini abartan videolar ürettiğinde, algoritma bunları kullanıcıların ana sayfasında daha fazla öneriyor.
china 2040, the future is already here, batı s*çtı batırdı gibi sloganlardan clickbait başlıklar ekliyorlar. bu da algoritmaların bu içerikleri global trend başlıklar gibi algılamasını sağlıyor. bir de tam tersi why china is better than america gibi başlıklar tartışma yarattığı için yorumlar ve izlenme süresi artıyor ve algoritma bu içeriği daha da yukarı taşıyor.
bunları kendi ellerinde olan tiktok gibi uygulamalarda paylaşıp parlatıyor, başka içerik üreticileri bu konulara yönlendirmenin yanı sıra eskiden link juice dediğimiz bugün sosyal medya için kullanılan bir terim olup olmadığını bilmediğim faktör devreye giriyor.
şöyle örneklendireyim. yabancı bir influencer shenzhen'de çektiği "uçan taksiler" gibi clickbait bir videoyu youtube'a yükler. aynı video, çin'in douyin(çin tiktok’u) ve bilibili platformlarında viral olur. çin devletine bağlı medya organları veya bot hesaplar bu videoyu paylaşır ve algoritmaya popüler içerik sinyali verir. youtube ve tiktok algoritmaları bu videoyu daha geniş batı kitlelerine önermeye başlarlar.
tiktok zaten kendi ellerinde. istedikleri gibi at koşturuyorlar. sürekli teknoloji, şehircilik, yaşam kalitesi gibi apolitik ve ilginç içeriklerle çin imajı güzelleniyor. uygurlar, tibet, hong kong, tayvan, insan hakları, sansür gibi hassas konular ise algoritma tarafından görünmez hale getiriliyor.
işin ilginci bunlar aslında internet çağında doğmuş, iyi kötü lise bitirebilmiş herkesin anlayabileceği kadar basit yöntemler.
mesela z kuşağına hitap eden modernite, sürdürülebilirlik, hızlı para kazanmak gibi konular öne sürülüyor. videoların neredeyse hepsi lüks binalar, temiz ve teknolojik sokaklar, mutlu insanlar gibi karelerle dolu. farkındaysanız son birkaç yıldır fakir semtler, milletin birbirini kesip yediği kırsal bölgeler, köpekleri canlı canlı haşladıkları, kırkayak hüplettikleri videolar yok oldu. onun yerine robotlar, dronelar, binanın içinden geçen trenler izliyoruz ki sonuncusu bu neden bu kadar öne çıkarıldı hiç anlamıyorum.
sanırım gösterilecek en enteresan üç konuyu seçip buna odaklanmışlar. bunu yapan da özellikle chongqing şehrinin resmi propaganda aracı olan ichongqing medya grubu. bunlara ek china media group (cmg) ve cgtn america var. özellikle bir milyondan fazla youtuberları bulup getirenler bunlar.
yılmaz'ın; love bombing, gaslighting, ghosting ve nihayetinde kara toprak repliği gibi literatürde ne kadar enteresan isimli manipülasyon yöntemi varsa kullanıyor pezevenkler.
mesela perception shift yani algı kayması en sık kullandıkların yöntemlerden birisi
bunu yapabilmeniz için pozitif ve negatif olarak konuları belirlemeli ve bunların üzerine oynamalısınız. tıpkı çöp şiş dizer gibi sırasıyla bir et, bir yağ takacaksınız ki müşterinizin boğazından kolayca geçsin.
- abd'de sokaklar evsizlerle dolu, çin'de herkes barınma hakkına sahip.
- batıda sosyal huzursuzluk var, çin'de düzen var.
- batının tren hatları 50 yıllık, çin'de trenler saatte 400 km hızla gidiyor.
anlattığım gibi öne çıkarılanlar ise teknoloji, kentleşme ve yaşam kalitesi gibi apolitik konular. politik baskılar, sansür ve insan hakları gibi konular ise hiç dile getirilmiyor. varsa yoksa ışıl ışıl şehirler, cami avlusunda dans eden, yöresel kıyafetli uygur kadınlar izliyoruz.
halbuki bunu hepiniz biliyorsunuz. uygurlar bizden daha dindar insanlar. cami avlusunda kadınları dans ettirmezler. daha da saçması bayram seyran yokken neden yöresel kıyafetler giyip tam da bir youtuber güruhu geldiğinde ortaya çıkıyor bu kadınlar? lavuklar o kadar özensiz ki arkaplanda tank, toma, askerler görünüyor. üstüne üstlük; aa bakın uygurlar ne kadar özgürce dans ediyorlar, hem de ibadethanelerinin önünde vs. maval okuyorlar.
bu kadar çok aynı başlıkla video yüklenmesi, hepsinin aynı cümleleri kurması, takipçi sayısının 5-10 katı izleme almaları normal olabilir mi?
batı medyası sizin bunları görmenizi istemiyor başlığıyla atılmış onlarca video bulabilirsiniz. hepsi de uygurlar veya evsizlik/fakirlik hakkında.
this is the xınjıang the western media don’t want you to see
https://youtu.be/tt-20smu-ke?t=1207
the xinjiang china they don't want you to see.
https://youtu.be/6h_taer0sca?si=ezkb0xwlf0sciuqe
the xinjiang they don't want you to see...
https://youtu.be/skjyimx5asi?si=xu2zla1pwsj9xc7u
western media doesn't want you to see this in china
https://www.youtube.com/watch?v=5ykqn9xqooq
the media doesn't want you to see thıs in china!
https://www.youtube.com/watch?v=7jj1ou8_wj8
western media doesn't want you to see this about china
https://www.youtube.com/watch?v=xazwbjhistc
the media doesn't want you to see thıs in china!
https://www.youtube.com/watch?v=dgfediith7s
bakın bunlar beş saniyede bulduklarım. bu videolardaki bazı cümleler bile kelimesi kelimesine aynı. mesela ilk videoda uygur özerk bölgesine gidiyorlar. sonra yolda durup dururken uygur kıyafetleri satan ve ingilizce bilen bir çinli çıkıyor karşılarına. oo hoşgeldiniz diyerek bunları gezdiriyor bir güzel. videoda sıradan bir kaç turistik dükkan ve sokak var. batı medyası neyi görmemizi istemiyor? o belli değil. algı burada "bakın halk ayağından zincirli şekilde taş kırmıyor" noktasında yapılıyor. e yuh amk.
önüne konulan havucu katır kutur yiten eşeklere dert anlatmaktan da yoruldum. çin'de neden batılı uygulamalar ve siteler yasak diyorsun. çünkü onlar kendi içlerinde bir dünya sayılırlar ve orada kalmak istiyorlar gibi mantıktan, zekadan yoksun cevaplar veriyorlar. bu hikaye aynı çin seddi hikayesi gibi. hani bu seddin ilk yapım amacı dışarıdan gelenleri engellemekten ziyade içeridekileri dışarı çıkarmamaktır derler ya. doğru mudur bilmiyorum fakat great firewall dediğimiz nane tam da bu yüzden icat edilmiştir.
merak eden girsin çin'in arama motorlarında denesin. uygur, sincan, kamp, soykırım, kardeşim kayıp gibi anahtar kelimeleri aratsın. bakın karşınıza ne çıkacak? hatta politik konuyu bırakın. sadece çin'de evsizler, evsizlik gibi başlıkları aratın. tek bir tane negatif haber, site, görsel bulursanız beni şurada yatırıp sikin.
sizin yerinize ben uygur soykırımı yazıp google translate ile çevirdim ve baidu da arattım. karşıma çıkan sonuç bu oldu:
batının uygur soykırımı yalanı başlıklı yüzbinlerce sonuç. tek birisinde bile "lan acaba?" iması bile yapılmış tek bir sonuç yok. peki milleti değiştirerek ermeni soykırımı yazarsak karşımıza ne çıkıyordur sizce? tabii ki tahmin ettiğiniz sonuçlar geliyor. ilk sonuç direkt kendi wikipediaları olan baidu ansiklopedi sayfasına bağlanıyor:
*r*spu çocukları 21. yüzyılda toplama kampı kurup, orta çağ işkenceleri yaparken tek kelime yok. ermeni soykırımı iddasında konuya tartışmalı bile demiyorlar. türkler kabul etmiyor olarak geçiyor makalede. bu tıyniyetteki yecüc mecüc kavmini ise şurada bizim türkolar yalıyor. yok gelecekte yaşıyorlar, yok süper güç, yok çin'in götünden ateş çıkıyor...
insan haklarını eleştirir gibi yaparken öte yandan maaşları övüyor. haspam veri de beğenmiyor. ulan sana mı inanalım? çin'in başbakanına mı inanalım?
https://edition.cnn.com/…n%20eliminating%20poverty.
herif daha geçen sene çıktı ve dedi ki; 600 milyondan fazla vatandaşımız açlık sınırının altında, aylık 137 dolar altında kazanıyor. nüfusu %40'ı aç bilaç geziyor dedi. senin üç günlük şangay gezisinde konuştuğun iki tane beyaz yakalı çinliye mi inanacağız? bir de ortalama maaş 3700 dolar diyor. lan japonya'da, tokyo'nun göbeğindeki dev firmalarda full stack developer maaşı 2000 dolardan başlıyor. 10 sene tecrübeli adam aşağı yukarı o maaşları zor alıyor. t*şş*k mı geçiyorsunuz olm bizimle?
Çin Halkının Truman Show'daki Gibi Yaşamasına Neden Olan Hükümet Sistemi: Great Firewall
