Çin'in Yeni Nesil Savaş Uçaklarındaki İnsanı Düşündüren Yenilikler
çin'in altıncı nesil hava araçlarında dikey hareketi kontrol eden dümenin olmaması ufkunuzu açabilir.
günlük hayatta yolculuklarda kulandığımız uçaklarda kanata yakın bir bölümde oturup pencereden dışarı bakmışsak, uçak kanatlarında iniş ve kalkış sırasında açılan yukarıda iken kapanan flap ismini verdiğimiz yapılar vardır.
uçaklar ileriye doğru hareket ederken kanatların aerofil yapısından dolayı altındaki hava daha yavaş hareket eder ve sıkışır, üstündeki hava ise daha hızlı hareket eder ve kanat üstü basınç azalır. oluşan bu basınç farkı da uçağı havada tutar. uçakta böylece uçar gider.
yüksek hızlarda uçağın kendi kanat geometrisi yeterliyken kalkışlarda ve inişlerde ya da süratin düşük olduğu durumlarda havada tutunmak amacıyla uçağın kanat yüzeyleri genişletmek için flaplar kullanılır.
aslında kuşların yere konmadan önce yaptığı kanat hareketlerine bakarsanız flapların esinlenme noktasını kolaylıkla görürsünüz.
özetle flaplar kalkışta kaldırma kuvvetini artırır ve daha kısa mesafede daha kolay havalanmayı sağlar. inişte ise hava akımına direnç oluşturduğu için hızı yavaşlatır. aynı zamanda düşen hızlara rağmen uçağın havada tutunmasını yani süzülerek inmesini sağlar.
peki biz flapları sadece uçak inişinde ve kalkışında mı kullanıyoruz?
hayır. uçağın uçuş esnasında hem hızını ama daha sık irtifasını ayarlamak istediğimizde yine flapları kullanırız. hatta dönüşler sırasında kanatlardan birinin diğerine göre daha aşağıda kalması için yani uçağın yana yatmasını sağlamakta da flaplar bize yardımcı olur.
lakin gelin görün ki; çinlilerin açıkladığı 6. nesil savaş uçaklarında bu yapı yok.
amerika'nın açıkladığı 6. nesil hava taşıtı ile ilgili yeterli bilgi henüz yok. ama yayınlanan ilk görselden yola çıkarsak onda da flapların olmayacağı anlaşılabilir. yukarıya çin'in 6. nesil savaş uçağının resmini koydum.
(çin'den gelen sınırlı görüntülerin bazılarında uçakların sadece iniş ve kalkışında kullanılan, uçağın kanadının sadece en uç bölümünde yer alan flap benzeri işlevi olan yapının olduğunu gösteren görselde var. bunların uçağın nihayi tasarımında var olup olmayacağı, geçici bir çözüm mü yoksa uçağın kanatlarının uç kısmında oluşan hava akımında kontrolün sağlanması için zorunluluk mu? bunu henüz bilmiyoruz. ama bu flaplar var olsa bile bizim bildiğimiz anlamla yüksek işlevli yapılar olmayacak.)
peki böyle bir durumda bu uçaklar nasıl inip kalkacak?
dikey hareketin kontrolü nasıl sağlanacak. üstelik bir yolcu uçağından değil. bir savaş uçağından bahsediyoruz. ani ve hızlı manevraların yükselme ve alçalmaların çok önemli olduğu uçaklar bunlar, flaplar olmadan bunu nasıl başaracaklar?
işte burada bu uçaklara neden 6. nesil uçak ismi verildiği... trump’ın bu uçaklar çok farklı. sizi neyin vurduğunu anlayamayacaksınız. size bomba atıp yok edecek. ama siz, sizi bombalayanın ne olduğunu bilemeyeceksiniz. bu uçaklar tüm rekorları alt üst edecek derken neyi kast ettiği durumu ortaya çıkıyor.
plazma teknolojisi daha da spesifik olarak plazma akışkan kontrol teknolojisi.
bu uçakların motorunun kalbinde yüksek voltaj ile manyetik alanlar oluşturan jeneratörler yer alacak. bu jeneratörler maddenin 4. hali olan (katı, sıvı, gaz, plazma) plazma üretecek. plazmalar etrafındaki havayı iyonize etme gücüne sahiptir. bu iyonizasyon ve oluşan manyetik alanlar yardımı ile jet motorunun içinden geçen havanın çıkış esnasındaki yönü belirlenebilir hale gelecek.
yani uçak kanatların aerodinamik yapısı sayesinde değil, motordan geçen havanın yönlendirilip, belirli yöne doğru itilmesi ile yukarı aşağı, sağ sola dönüşler yapabilecek.
zaten farkındasınızdır. bu uçakların tasarımı genel olarak uçan kanatlar şeklinde. tasarım böyle olarak uçağın havada tutunma kabiliyeti çok yükseliyor. ayrıca yönlendirme kanat aerodinamiği yerine akışkanların plazma teknolojisi ile kontrol edilmesi ile sağlandığı için çok daha hızlı ve güçlü manevra kabiliyeti, hızlanma yavaşlama, dönme, yukarı aşağı gitme şansına sahip olabiliyor.
bu teknolojinin varlığında manual flaplara da doğal olarak ihtiyaç kalmıyor. lakin bu plazma teknolojisinin bu uçaklara kazandırdığı tek kabiliyet flapsız ama flaplı versiyona göre çok daha güçlü yönlendirme kabiliyeti ile sınırlı değil. başka faydaları da var.
örneğin hipersonik uçuşlar sırasında oluşan sonik patlamaları, oluşturulan plazma sayesinde uçağa temas edip stabilizasyonunu bozmayacak şekilde bir bir kalkanla uçağın dışında tutabiliyorsun.
ya da egzozdan çıkan gazın çıkış anındaki dağılımını kontrol ederek radarda ve termal kameralarda daha az görünür hale gelebiliyorsun.
belki de en önemlisi oluşturduğun iyonize havanın yansıtma özelliği ile ilerde savaş uçaklarında kullanılması muhtemel lazer ışınlarını bir ayna gibi yansıtabiliyorsun. böylece ışın sana temas edip zarar veremiyor.
radar dalgalarını bozabiliyor. görüntünü radarda olduğun yerden farklı bir yerde gösterebiliyor ya da görünürlüğünü uçağın dışına sürülen fiziksel bir katmanla değil, uçağın etrafında oluşturduğun plazma bulutundan kalkan sayesinde yapabiliyorsun.
ayrıca akışkan kontrolü sayesinde birim yakıttan aldığın verim, itki gücü artıyor. daha yüksek hızlara, daha az yakıtla, daha az radar izi ve sıcaklık izi vererek çıkabiliyorsun.
elektronik harp uygulamalarından, sinyal bozuculardan daha az etkileniyor. normal bir uçağın yapmasının mümkün olmadığı manevraları yapabiliyorsun.
lazer silahlarına karşı kalkanın oluyor. süpersonik hızlarda sonik patlamaların yarattığı dengesizliklerden korunmuş oluyorsun. ve tüm bunları bozulması muhtemel ve sınırları klasik fiziğin ve malzeme biliminin sınırları ile sınırlandırılmış kanatlardaki flaplara bağlı kalmadan, sınırları zorlayabilecek tamamen elektrik temelli ve esasen çok kompike olmayan plazma jeneratörleri ile yapıyorsun.
6.nesil savaş uçakları rekortmen olacak derken, trump’ın dayandığı temel güç de işte bu: bu uçakların kalbinde yer alan plazma teknolojisi.
6. nesil hava araçları havacılık tarihini yeniden yazacak. çünkü uçtuğu irtifaya klasik uçakların ulaşması çok güç. karadan bu uçakları vurmak çok zor. çünkü çok hızlılar. ses hızının çok ötesinde. bu hızda uçan bir uçağı vurmak için senin roketinde o kadar hızlı olmalı. üstelik radarda çok daha az görünür olacaklar. ya da göründüğü yerde olmayacak. üstüne üstlük manevra kabiliyetleri çok fazla. senin onu vurmak için kullandığın roketlerin manevra kabileyinin çok üzerinde.
böyle bir savaş uçağı ile klasik 4. nesil uçaklarla savaşmak istemezsiniz. çünkü sizin onlar için yerde hareket eden hantal tanklardan pek farkınız yoktur. üstelik tank gibi nispeten güçlü koruma kalkanına sahip değilsiniz. üstelik havadasınız. üzerinize bomba isabet ettiğinde sadece patlamıyor ayrıca yüzlerce metreden yere çakılıyorsunuz.
böyle bir uçağın olduğu bir ülke ile savaşırken zeminde olmakta ve klasik hava savunma sistemlerine sahip olmakta çok anlamlı değil. çünkü hava savunma sistemini kullanmaya kalktığınızda yaptığınız şey uçağı vurmaktan çok ben buradayım ve beni lütfen yok et mesajı vermektir. sizin attığınız koruma füzesi ona ulaşmadan önce o sizi çoktan yok etmiş olacaktır.
6. nesil savaş uçakları hakkında trump'ın söylediklerini abartılı bulanlar. umarım o uçaklarla klasik uçak ve savaş araçları ile karşılaşmak zorunda kalıp adam ne kadar haklıymış demek zorunda kalmaz.
Kış Aylarında Sefere Gidecek Uçaklara Sık Uygulanan Prosedür: De-Icing
