Doğuştan Zeki Olmak ve Çok Çalışmak Arasındaki Farkın Bilimsel Açıklaması
doğuştan zeki olmak vs çok çalışmak konusunda gözden kaçan çok nokta var...
zeka ile çalışkanlık bağlantılıdır. zeki insan merak sahibi olduğu için çalışır. çalışkan insan ise zeki insandan farklı olarak güdülenmede zorluk yaşar ve ancak bir çıkarı varsa çalışır. yana çekilin kahvenizi alın, uzun uzun bilimsel kaynaklarla açıklıyorum.
"çalışkan insan başarır" miti yanlış mıdır?
bilimsel verilere bakalım:
kısa cevap; evet, çalışkan insan başarır. nörolojik çalışmalar siz bir konuyla ilgilendikçe yeni nöron ağları oluşturduğunu ve o konuda uzmanlaştığınızı gösteriyor ki buna nöroplastisite diyoruz. hebb kuralı olarak da biliniyor. ileri okuma için referans: çalıştıkça beynimiz gelişir
çalışkan ve zeki insanların beyin yapısı nasıl?
çalışkan insanlarda bir konu üstünde gayret sarf edildiğinde gelişen kısım akışkan zeka olur. zeki insanda ise gelişmeye açık nöron miktarı daha yüksek ki bunun sebebi de kristalize zeka olarak açıklanır. bu yüzden bir konuda daha rahat şekilde uzmanlaşabilirler. akışkan ve kristalize zeka hakkında.
makale: yüksek iq'lu bireylerin beyin yapısı
yine zekanın çalışarak geliştiğini araştıran üstteki çalışma da şöyle demiş: "büyük nöronlar temporal lob'da hızlı sinyaller üretilmesine, bu da verilerin daha hızlı işlenmesine neden olur." anlattığımız gibi bu insanlar daha hızlı öğrenir.
makale: improving fluid intelligence with training on working memory
bir diğer makalede ise kişileri önce belli konularda çalıştırıp, gelişmelerini izliyorlar. sonuçta zeka puanlarında artış görülüyor. ardından başka alakasız bir iş yaptırdıklarında, o işte de başarıları, kısaca akışkan zekalarının arttığı gözlemleniyor.
sosyal çevrenin önemi nedir?
çalışırken güdülenmemiz bulunduğumuz ortamla da ilişkilidir. bu kural çok nadir bozulur. örneğin kötü bir okulda okuyorsunuz diyelim, sosyal bir varlık olarak çevrenize uyum sağlar ve onlar az çalışıyorsa siz de az çalışırsınız ama zeki insan burada daha fazla fark yaratır ve ne olursa olsun yukarılara çıkmaya başlar ama o bile potansiyelini tam anlamıyla kullanamaz! tam kullanabilmesi için çevresini değiştirmesi gerekir.
mesele doğru ortamda bulunabilmektir. zeki değil ama çalışkansanız bulunduğunuz ortamdan sıyrılıp daha iyi bir çevreye geçmelisiniz.
şöyle ilgili bir çalışma mevcut: sosyal çevre zekayı nasıl etkiler?
buna en iyi örnek bence 19. yy almanya'sındaki yaşananlar. öyle bir ortam düşünün ki einstein, planck, de brogile, heisenberg ve unuttuğum onlarca değerli bilim adamı yakın çevrede çalışırdı. bunlar belki zeki, belki çalışkan ama zeki olma ihtimalleri daha yüksek ve çevre etkisiyle devamlı güdülenmişlerdir. böylece kuantum meaniği postulatları, izafiyet teorisi ve ışık hakkında birçok gelişme yaşanmıştır.
bu sadece fen bilim alanında değil, psikoloji gibi sosyal bilim alanında da böyledir. örneğin psikanaliz gelişirken, viyana konferanslarında ünlü psikiyatrların birbiriyle iletişimde olduğunu görürüz. sigmund freud başta olmak üzere carl jung, alfred adler, melanie klein, sandor ferenczi... hepsi bir aradadır.
ilgili foto: psikanalistler
daha büyük bir aile resmi için: psikanalistler bir arada
istatistiksel olarak bakıldığında zeki insanların iyi eğitimli üst düzey insanların yanında bulunma ihtimali daha yüksektir. altta bununla ilgili güzel bir görsel var, buna çan eğrisi diyoruz. iq'su ortalama insanların daha geniş bir yer kapladığı ortadadır, oysa ki zeka seviyeniz arttıkça (sağa doğru) daha az insanın bulunduğu bir bölgeye kayarsınız.
çan eğrisinde iq'nun dağılımı
sonuç
çalışarak başarılı olma oranı zeka ile başarılı olma oranına göre çok daha düşüktür belki, %20 denebilir. çünkü zeki bireylere göre daha zor güdülenirler ve daha fazla çalışmaları gerekir, burada da etkin mekanizma sosyal çevredir ama çalışarak akışkan zekanızı kesin olarak arttırabilir ve bulunduğunuz sosyal çevreden daha iyisine taşınabilirsiniz. bununla ilgili ekşi şeyler'de bir yazım yayınlanmıştı:
"mesele özel olduğunu düşünmek değil, bir amaç uğruna devamlı çalışmaktır, aksi halde kendinizi özel görürken, sıradan bir insana dönüşürsünüz."
son söz
iyi tarafından bakın, iq değil de çalışarak bir şeylere başardıysanız zeki insanlardan daha özelsiniz anlamına gelir.
Bir Babanın, Çalışmak veya Zeki Olmak Konusunda İki Çocuğuna Bakarak Yaptığı Tespitler
Ebeveynler, Karantinadaki Çocukların Psikolojisi İçin Nasıl Davranmalı?
