Erkeklerin Schiphol Havalimanı Pisuarındaki Hedef Problemini Çözen Sinek Figürü

erkek milleti olarak lavaboya adımımızı attığımızda sanki orası bir hedef antrenman sahası. pisuarın önünde duruyoruz, ama nereye nişan aldığımız belirsiz. herkes kendi çapında birer “sıvı sniperi”, ama gel gör ki zemin savaş alanı gibi. temizlik görevlileri her gün bu “sıçrama cephelerinden” sağ çıkmaya çalışıyor. ta ki bir gün, bir sinek gelip tüm bu rezilliğe son verene kadar…

ama dur, yanlış anlaşılmasın. gerçek bir sinek değil bu. pisuarın içine çizilmiş minik, masum bir sinek figürü. ve olay, amsterdam schiphol havalimanı’nda başlıyor.

1990’lı yıllarda schiphol havalimanı temizlik departmanında görevli jos van bedaf adlı bir dahi (!) düşünür: “erkekler hedefi bulamıyor. peki ya hedefi onlara gösterirsek?”

sonra hop! pisuarın tam ortasına sinek figürü yerleştirilir. ve mucize gerçekleşir: erkeklerin dikkat dağıtan zihinleri bu minik sinekle adeta hipnotize olur. gözler sineği bulur, beyin “vur” komutu verir, ve bam! hedefe tam isabet.

sonuç? %80 oranında daha az sıçrama. zemin artık gölet değil, görevli artık travmatik temizlik yapmıyor. üstelik temizlik bütçesinde de %8 oranında bir tasarruf sağlanıyor. düşünsenize, bir çizimle yılda binlerce euro kâr. bu olay, “davranışsal ekonomi” dediğimiz şeyin halka inmiş halidir.

richard thaler ve cass sunstein’ın “nudge” (dürtme) kitabında bahsettiği gibi: insanlar bazen doğru seçeneği seçmek için dürtülmeye ihtiyaç duyar. yani akıl, çoğu zaman o kadar akıllı değil. ama bir sinek kadar dürüst olan hiçbir şey yokmuş!

koskoca bir havalimanının temizlik masraflarını azaltan, erkekleri nişan alma konusunda hizaya sokan bir sinek... evet, belki de asıl sorun teknoloji ya da hijyen değilmiş, sadece hedef eksikliğiymiş.

bu olaydan çıkarılacak ders mi? bazen hayatını düzene sokmak için büyük değişimlere değil, sadece küçük bir “sinek”e ihtiyacın vardır. bir gün pisuvara bakarsanız ve ortasında bir sinek görürseniz, bilin ki bu sinek tesadüf değil. o bir yol gösterici, bir davranış eğitmeni, adeta bir kahraman. 

ve evet, bu hikâye hollanda’dan ama keşke bizim pisuarlarımıza da birer “eğitmen sinek” gelse…