Formula 1'deki Halo Tartışması ve Jules Bianchi'yi Ölüme Götüren Hatalar Zinciri
formula 1 araçlarında 2018'den beri kullanılan halo yokken ne oluyordu? nürburgring'de koşulan 1999 avrupa gp'de pedro diniz'in yaptığı kazanın videosuyla örneğini göstereyim:
pedro diniz'i o gün allah korumuştu. formula 1 yönetimiyse o kazadan ders çıkartıp. f1 araçlarının pilotun kafası açıkta bırakan kısmına bir çözüm düşünüp halo ya da benzerini devreye alsaydı jules bianchi bugün belki de hayatta olacaktı. (bianchi, 2014 japonya gp'de yaptığı, ağır kafa travmasına neden olan kazadan 9 ay sonra hayatını kaybetti.)
üstelik sadece halo meselesi de değil. kazalı araç traktörlerle kaldırılırken yarışın tam gaz koşmasının ne kadar tehlikeli olduğunu ingiliz tv yorumcusu eski f1 pilotu martin brundle 1998 yılında şu şekilde dile getiriyordu: "ne zaman pist üstünde bir john deere (traktörün markası) görsem dehşete kapılırım. eğer o araç oraya sürüklenebiliyorsa diğer araçlar da sürüklenebilir. bir gün araçlardan biri o traktörün altına girecek."
peki kendisi müneccim mi? hayır tabii ki. 1994 japonya gp'de kendisi de yağmur altında tam gaz koşulan yarışta morbidelli'nin aracına müdahale eden görevliyi ezip ağır yaraladı:
bugün yağış olduğunda yarışların durmasına sinir oluyoruz, hatta ben de diyordum eski pilotlar saf delikanlıydı, şimdikiler süt çocuğu diye ancak eskiden de yarışlar böyle can güvenliği olmadan koşuluyormuş. can onların canı sonuçta.
peki halo ideal çözüm mü? bence hayır. halen daha zayıf noktaları var. bu nedenle halo hayat kurtardı diye övmek yerine daha iyisi nasıl olur diye düşünmek lazım.
2009 macaristan gp'de felipe massa'nın geçirdiği kazanın benzeriyse halo ile de yaşanabilir. massa bu kazadan sonra ölebilir ya da eski takım arkadaşı michael schumacher'in kayak kazası sonrası konumuna düşebilirdi. kaza öncesi şampiyonluk kovalayan bir pilotken sonradan asla eski formuna kavuşamadı. kariyeri erken bitti.
bu nedenle halo iyidir ancak ideal çözüm için bana kalırsa halo + aeroscreen şeklinde bir çözüm gereklidir.
aytron senna'nın ölümünden sonra alınan güvenlik önlemleri vs. derken f1 rehavete kapıldı, göz göre göre gelen kaza sinyallerini görmezden geldi. şansla atlatılan kazalardan sonra modern f1 araçları çok güvenli denildi ve neticede jules bianchi aramızda artık yok. 2022 britanya gp'deki kazadan da ders çıkarmak lazım. halo yine hayat kurtardı diye kolaycılık yapmak yerine önlem almak lazım.
- start'ta sert ve yumuşak hamurla kalkan araçlar yüzünden oluşan büyük hız farkları ve kaosun önüne geçmek gerek. tamam, strateji falan önemli ama güvenli değil işte.
- tekerlek temaslarında araçların takla atmasını önleyici bir formül gerek. bunu ön arka tekerlerin boyutlarıyla mı yaparlar, arka darbe emici düzeneğini uzatıp teker temasını engelleyici koruyucu bir parça mı eklerler, bilmiyorum ancak bu da çok tehlikeli bir durum.
- lastik bariyerlerin yüksekliği de gözden geçirilmeli. ne olursa olsun; araç, bariyerleri aşıp tel örgüler ile bariyerlerin arasına sıkışmamalı. başka bir pist ve virajda o araç tel örgülerin ötesine uçup seyircileri de öldürebilirdi. bu kazadan çıkartılması gereken çok ders var. f1'in çok ödevi var.
Formula 1 Pilotu Ayrton Senna'nın Hayatını Kaybettiği Kazanın Teknik Analizi
