II. Abdülhamit'in Mahkum Affederken Bayağı Bayağı Dış Görünüşe Göre Karar Vermesi
abd’de bazı duruşmalar haberlere konu olur; mahkemede şüpheli savunulurken hapse düşemeyecek kadar güzel olduğu söylenir. hakim de beraat verir, sonra olay iyice magazin olur. işin sonunda güzel kazanır. tip güzelse kazanır.
bu güzele yapılan güzellik amerikan mahkemelerine ve güzellerine has değildir. osmanlı tarihinde de var böyle benzer bir hadise.
padişahlar, şehzadelerin doğumunda ya da kızının düğününde mahkumlara dar kapsamlı da olsa af çıkarırdı. en çok kullanılan af bahanesi, hükümdarın tahta çıkış yıldönümleriydi. 10. veya 15. gibi yıldönümleri.
1901 yılında sultan ikinci abdülhamid tahta çıkışının 25. yıldönümünde adliye tarihinin en geniş kapsamlı aflarından birine imza attı. o yıl saraydan fakirlere yemek dağıtılmış ve camiilerde geceler boyu hatim indirilmiştir. bugün anadolu’da hâlâ ayakta olan çoğu saat kulesi abdülhamid’in tahta çıkışının 25. yıldönümü hatırasına dikilmiştir. (izmir saat kulesi, niğde saat kulesi, adana saat kulesi, yozgat saat kulesi, tokat saat kulesi, bursa saat kulesi. hatta israil’deki yafa saat kulesi)
bu kutlamalar olurken tabiki mahkumlar da unutulmadı. önce mali suçlar yüzünden hapiste olanlar affedildi. sonra, cinayete karışmayan adi suçlular affedildi. hiç adet olmamasına rağmen siyasi suçlular bile affedildi. sürgünden dönmelerine izin verildi.
padişah, katilleri affederken o güne kadar rastlanılmamış bir yöntem izledi. hapishanelerde çok sayıda müebbet cezası alan mahkum vardı. bir komisyon kuruldu ve bu müebbet mahkumların suçlarının yazılı olduğu bir liste çıkarıldı. sonra bu liste padişaha sunularak istediklerini affetmesi beklendi. ama abdülhamid listeyle yetinmek istemediği için mahkumların fotoğraflarını da istedi.
emir yerine getirildi. listedeki mahkumların fotoğrafları çekildi ve padişaha sunuldu. padişah önce dosyayı okudu ve sonra fotoğrafa bakarak affa layık olup olmadıklarına karar verdi. birçoğunu affetti ama bazılarını “suratında meymenet yok, çıkarsa başka canlara da kıyar” diyerek içeride bıraktı.
bu mahkumların fotoğrafları yıldız sarayı fotoğraf koleksiyonundadır. bazen proje kapsamında avrupa’daki müzelerde sergilenirler.
İkinci Abdülhamit Döneminden Kalma Bir Bürokrasi Jargonu: Görevden Af Talebi
