İtaat Etmenin Geldiği Son Noktayı Anlatan Deney: Milgram

deney ve sonuçları okumak bile insanda kalici hasarlar yaratmakta, insanliga olan inancini derinden sarsmakta.

deney düzeneği kabaca şöyle,
denek deneyin yapılacağı yere gelir. yanında 47 yaşlarında güleç hafif kilolu bir adam vardır. diğer adamı da denek sanar. deneyi yapacak kişiler bunun ogrenme uzerine bir deney oldugunu soylerler ve denekler arasinda bir seçim yapilirmiş gibi davranirlar. gerçek denek ogretici, 47 yaşindaki ekipten adamsa ogrenen rollerine seçilmiş gibi davranılır.
gercek denekle adam bir paravan yardimi ile ayrilir.

denek adama bir takim kelimelerle ilgili sorular sorar. her yanliş cevapta denege elektrik şoku vermesi gerekmektedir. yanliş verilen her cevapta verilecek olan şokun değeri 15 volt artilir. deneğe bunun ne kadar can acıtabilecek bir şey oldugunu gormesi için 40 voltluk ornek şok uygulanır.

Öğretmen deneklerin, elektrik şoku uygulayacağı öğrenci denekle göz göze bir iletişim kuramaması, acımasızlığı arttıran etkilerden görülebilir.

deney başlar.

ilk bir kaç soruya dogru cevap gelir. denek diger kişinin dogru cevap verip vermediğini onundeki işiklarla gorur ancak adamla gorsel temasi yoktur, sadece sesini duyar. az sonra adam ilk yanliş cevabini verir adam ve deneğin 75voltluk elektrik şokunu uygulamasi gerekir. aslinda elektrik şoku filan yoktur 47 yasindaki adam oyuncudur, ancak denek karsi tarafa elektrik soku verdiği konusunda ikna olmuştur.

denek uygulanacak gerilimi yukseltme konusunda her tereddut ettiğinde aşagıdaki cumleler sırayla soylenir

1- lütfen devam edin

2- deney devam etmenizi gerektiriyor.

3- devam etmeniz deney için çok önemli

4- devam etmekten başak çareniz yok, devam edeceksiniz.

adam ilk yanliş cevap verdiğinde onundeki dugmeden 75 voltluk gerilimi uygular ve her yanliş cevapta gerilimi artirir. her tereddüt ettiğinde yukaridaki cumlelerden once ilki sonra digerleri soylenir.
75 volt'ta adamdan "ahh" sesi çikar
90 volt'ta ayni ses tekrarlanir.
105 voltta ses yukselir
120 voltta adam çok acıyor der.
denek bu noktadan itibaren elektrik şoku vermek konusunda tereddut etmeye başlayabilir.

135 voltta kuvvetli bir inilti sesi gelir

150 voltta denek bağırmaya başlar, deneyin kesilmesini ister. kalp hastasi oldugunu soyler. devam etmek istemedigini soyler.

165 volta geçilir, denek çiğilik atar

180 voltta denek acıya dayanamadığını, devam edemeyeceğini bağırarak tekrar eder

195 vollta denek durmaksizi bağirir beni çikarin, kalbim sıkışıyor diye bagirir.

210 voltta cevap vermiyorum, bırakın beni diye şiddetle bağirir.

225, 240 ve 255 volttlarda sesi gittikçe yükselir

270 voltta aci içinde ağlamaya başlar.

285 voltta çığlıklar atar

300 voltta çığlık atıp durmaları için yalvarır.

315 voltta sesinin son raddesinde yalvarir

330 voltta durmaksizin yalvarip durmlarini kalbinin sıkıştığını soyler.

Deney sonuçları korkunçtur. Çünkü emirleri kabul etmeyip deneklere elektrik şoku vermeyen çok az kişi vardır. Diğerleri emirleri uygulamış, karşı taraftan duyduğu acı seslere rağmen deneyi sürdürmüştür.

olayin tum ciddiyetine karşin deneklerin yuzde altmişindan fazlasi, karşilarinda kalp hastasi bir insan oldugunu düşünmelerine rağmen 450 volta kadar elektrik şoku uygulamayı kabul ederler. emir ve komuta zincirine girilip kesin emirler alinca çok az kişi uygulamayı reddeder.