Psikolog Erik Erikson'un İnsan Hayatını Sekiz Evrede Özetlediği Psikososyal Gelişim Kuramı
erik erikson'un "insanın sekiz evresi" başlığı ile geliştirdiği dönemler kuramı, normal ve normal olmayan kişilik gelişmesini açıklamaktadır. erikson bu sekiz evreyi benlik gelişiminin aşamaları olarak tanımlamıştır. her evrede benlik, belli bir takım gelişmeleri tamamlamakta; sorunları çözmekte ve evreye özgü bir psikososyal bunalımı atlatmaktadır. evrelerin adı, benliğin o evrede geçirdiği psikososyal bunalıma verilen addır. erikson, her evrede benliğin karşılaştığı bir olumlu benlik öğesi, bir de bunun karşıtını belirtmiştir.
erikson’un kuramının dayandığı temel düşünceler şunlardır
· genel olarak insanların temel ihtiyaçları aynıdır.
· benlik ya da ego, gelişimin temel ihtiyaçların karşılanmasıyla oluşmaktadır.
· gelişim dönemler halinde meydana gelir.
· her dönem gelişim için fırsatlar sağlayan bir krizle veya psikososyal problemle nitelenir.
· farklı dönemler bireyin güdülenmesinde farklılıklar oluşturur.
bu sekiz evre söyledir
temel güvene karşı güvensizlik
özerkliğe karşı utanç ve kuşku
girişimciliğe karşı suçluluk duygusu
çalışkanlığa karşı aşağılık duygusu
kimlik kazanmaya karşı rol karmaşası
yakınlığa karşı yalıtılmışlık
üreticiliğe karşı verimsizlik
benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk
1. temel güvene karşı güvensizlik (0-1 yaş)
çocuğun kendisine, anne babasına ve dünyaya güven duygusu gelişir.
olumlu: umut
olumsuz: korku, şüphe
2. bağımsızlığa karşı kuşku ve utanç (1-3 yaş)
çocuk, kendine güvenini yitirmeden kendini kontrol edebilme yeteneğini geliştirir.
olumlu: bağımsızlık
olumsuz: özgüven problemi
3. girişimciliğe karşı suçluluk duyma (3-6 yaş)
çocuk, etkinliklerde yönelim ve amaç kazanmayı öğrenir.
olumlu: amaç
olumsuz: suçluluk hissi, yetersizlik duygusu
4. başarılığa (çalışkanlığa) karşı aşağılık duygusu (6-12 yaş)
çocuk, başarı ve yeterlilik duyguları kazanır. işbirliği yapma, işi başarma özel bir öneme sahiptir.
olumlu: yetenek, gurur.
olumsuz: aşağılık duygusu
5. kimliğe karşı kimlik karmaşası (12-18 yaş)
birey, özdeşim yoluyla tutarlı benlik kazanır. kendine güvenen, kendinden emin bir kişi olarak yaşamını sürdürür.
olumlu: sadakat duygusu
olumsuz: isyan, mutsuzluk
6. yakınlığa karşı uzaklık (18-40)
birey, belirli mesleğe ulaşmak için çalışır. yakın ilişkiler kurma yeteneği gelişir.
olumlu: sevgi
olumsuz: uzaklık, mutsuzluk
7. üretkenliğe karşı durgunluk (40-65)
birey, ailesinin dışındaki kişilerle, gelecek kuşaklarla ve toplumla ilgilenmeye başlar.
olumlu: önemseme
olumsuz: verimsiz hissetme
8. benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk (65 yaş ve üzeri)
birey, yasama dönüp baktığında bir tatmin hissi duyar. topluma etkin uyum sağlayabilen, aranan, sevilen ve sayılan kimsedir.
olumlu: bilgelik duygusu
olumsuz: memnuniyetsizlik
