Japonya Dışında En Çok Japon'un Yaşadığı Ülke Neden Dünyanın Öbür Ucundaki Brezilya?
tarih boyunca dünyanın çeşitli kıtalarından aldığı göçlerle bugünkü toplumsal yapısını şekillendiren güney amerika ülkesi. italyan, alman, ingiliz, afrika kökenli insanları brezilya'ya dair sıkça duyarız ancak 205 milyonluk nüfusu ile dünyanın en kalabalık yedinci ülkesi olan brezilya nüfusunun yaklaşık 2 milyon kadarını japon asıllı insanlar meydana getirmekte. avrupalılar ve afrika asıllılar adına atlantik okyanusu'nu aşıp gelmelerini yine bir şekilde anlıyoruz ancak dünyanın öbür ucundan bir pasifik ülkesi olan japonya'dan bu insanların neden ve nasıl brezilya'ya gelip yerleştiği yine de incelenmeye değer.
japonların brezilya'ya geliş ve yerleşme nedeni aslında tarihi köken olarak tamamen ekonomik nedenlere dayanıyor. 1900'lü yılların başında dünyanın en önemli kahve üreticisi ve ihracatçısı olan brezilya'da kahve tarlalarında çalışanlar genelde afrika kıtasından getirilen kölelerdi. ancak 1850'de köle ticaretinin yasaklanması ile beraber dönemin brezilya hükümeti tarım plantasyonlarında çalışacak işçi bulmakta zorlanmaya başladı ve bu sorunu avrupa'dan özellikle italya'dan işçi getirme planı ile çözmeye çalıştı. italya'dan brezilya'ya yapılan işçi göçleri brezilya'daki çalışma koşulları, uzun çalışma saatleri ve ödenen maaşlar arasındaki orantısızlık nedeniyle büyük sekteye uğradı ve italya tarafından brezilya'ya işçi göçleri 1902'de yasaklandı.
aslında brezilya'ya japon işçi göçü de bu noktadan sonra başlıyor
tarihte japonya'nın modernizasyonunda çok önemli bir yere sahip olan meiji restorasyonu'nun tarımda getirdiği makineleşme ve modernizasyon ile beraber binlerce tarım işçisinin işsiz ve topraksız kalması ile japon tarım işçileri kendileri için daha iyi hayat koşulları aramaya başladı. zira tarımda modernizasyon insan gücüne duyulan ihtiyacı önemli oranda azaltır ve kırsal alanlarda işsizlik problemi ortaya çıkabilir.
avrupalıların istediği koşulları sağlayamayan ve elindeki ucuz iş gücünü de kaybeden brezilya çareyi japon tarım işçilerini ülkeye çekmekte bulur ve japonya ile brezilya arasında 1907 senesinde işçi göçüne dair antlaşma yapılır. antlaşmaya göre gelen işçilerin yanlarında ailelerini getirmesi zorunluydu çünkü ailedeki herkes bir tarım işçisi sayılacaktı. ilk gelen göçmenler o dönemin siyasi sorunları yüzünden japon hükumeti tarafından isteyerek gönderilen okinawalılar oldu. antlaşmanın ardından ilk on senede 13 binden biraz fazla işçi brezilya'ya göç ederken 1935 senesine geldiğimizde bu sayının 72 bini aştığını görüyoruz. göçlerin çoğu bugün brezilya'nın kalbi diyebileceğimiz sao paulo'ya yapılırken 60'lı yıllarda yeniden dirilen japonya'nın gelişmişliğine bağlı olarak göçlerin neredeyse seneler içinde durduğunu söyleyebiliriz.
aslında kaynaklara göre bu dönemde brezilya'ya giden japon işçilerin brezilya'da uzun vadeli kalmak gibi bir niyetlerinin olmadığını görüyoruz. genel olarak amaçları para kazanıp ekonomik olarak düze çıktıktan sonra japonya'ya geri dönmek ancak önceki paragrafta yazdığım gibi aileler ile beraber yapılan bir göçün ardından geri dönmenin sanıldığı kadar kolay olduğunu söyleyemeyiz. aynı zamanda işçilerin kendi ihtiyaçlarını toprak sahibinden satın alma zorunluluğu gibi bugün kafamızda oturtmakta zorlanacağımız bir sistem yüzünden işçilerin toprak sahiplerine borçlanması da geri dönüşü engelleyen en önemli nedenlerden biri. bu etmenler birleştiğinde brezilya'ya göç eden yaklaşık iki yüz bin japon işçiden ikinci dünya savaşından önce sadece %10'unun ülkeye geri dönebildiği kaynaklarda sayısal veri olarak ifade ediliyor.
tabii bilindiği üzere japonlar çalışkan insanlar ve 1911'de yani birkaç senelik bir çalışmanın sonunda biriktirdikleri para sao paulo'da ilk defa arazi satın alacak duruma geliyorlar. araziler satın alınıyor ve 1930'lara doğru ilerlerken japonların brezilya'da topluluklar kurduğunu söyleyebiliriz. brezilya'da doğan japon çocuklar bu topluluklarda japonca eğitim alıyor ve japon eğitim sistemine göre yetişiyordu. aile hayatında japon olmayan biri ile evililiğe hoş gözle bakılmıyordu. yani muhafazakar bir toplum olarak japonların kendi ulusal kimliklerini brezilya'da da muhafaza etme konusunda gayretlerini yoğun bir şekilde ortada. bu çabaların ve nesilden nesile aktarımların sonunda brezilya'nın japon asıllı insanların japonya dışında yaşadığı en kalabalık ülke ünvanına ulaştı.
günümüze geldiğimizde brezilya'da japonların kültür sanat ve spor alanlarında oldukça aktif olduğunu görüyoruz. ülkemizde bir dönem beşiktaş'ta oynayan ve katkı veremediği için gerek kendisi gerek transferi çok eleştirilen rodrigo tabata, henüz 15 yaşındayken 2016 rio olimpiyatlarında masa tenisi takımında kendine yer bulup bu açıdan ülke tarihine geçen bruna takahashi, eski ufc şampiyonlarından lyoto machida gibi örnekler verilebilir.
uzun yazdığımı yazının sonunda fark ederek sonuna kadar okuyan varsa teşekkür ederim. daha fazla bilgiye ulaşmak isteyenler için de şöyle bir, şöyle iki, şöyle üç kaynakça bırakalım.
Brezilya, Nasıl Oldu da Dünyanın En Büyük Kahve Üreticisi Olmayı Başardı?
