Kesinlikle Uzak Durmanız Gereken Zehirli Bitkiler
1. difenbahya
yaygın kullanılan çiçeksiz bir süs bitkisidir. halk arasında ağlayan çiçek olarak da bilinir. yetiştirmesi ve bakımı kolay olan bu bitkiyi yiyecek olursanız, ağzınızda ve boğazınızda içi su dolu kabarcıklar ve şişmeler oluşur, bu nedenle de nefes almanız zorlaşır. ayrıca bitkinin içinden çıkan özü de göz gibi hassas organlarınıza sürerseniz aynı kabarcıklar ve şişmeler oluşur. bunun nedeni bitkinin özünde bulunan ve böbrek taşının baş sorumlusu olan kalsiyum oksalat kristalleridir. bu kristaller yapı olarak ucu sivri olduğu için dokuları kolayca parçalayabilmektedir. ayrıca, botanikçiler bu iğne benzeri kristallerin bir proteinleri parçalayan dolaysıyla şişlik ve yanma hissini daha da katlanılmaz hale getiren bir takım enzimler içerdiğini de iddia etmektedir. bu etkiler iki haftaya kadar devam edebilmekle beraber, solunum yolu tıkanırsa ölümle de sonuçlanabilir.
2. yüksük otu
mor çiçekli bu bitki digitoksin adı verilen ve düşük dozları bazı kalp rahatsızlıklarının (bkz: konjestif kalp yetmezliği) tedavisinde kullanılan bir toksin içermektedir. yenildiği taktirde insanı anasından doğduğuna pişman eden bulantı, kusma, ishal, kafa karışıklığı, halüsinasyonlar ve ritim bozukluğu gibi semptomlar görülebilir. ayrıca görüşünüzü etkileyip nesneleri sarımtırak ve bulanık görmenize sebep olabilir. hatta söylenene göre, van gogh da sanat tarihçilerinin "yellowish period" olarak adlandırdıkları dönemde epilepsi nöbetleri için digitoksin içeren bir ilaç kullanmış olabilir.
3. intihar ağacı
pong pong ya da diğer bilinen ismiyle intihar ağacı, asya ve güney pasifik adaları'na özgü, on metre boyunda ve dışarıdan bakıldığında gayet sıradan bir ağaca benzemektedir. ama gel gelelim ki iş öyle değil, meyvesinin tek bir tohumu dahi bir insanı kolayca öldürmeye yeterlidir. meyvenin çekirdeği, kalp fonksiyonlarına etkisi bakımından digitoksine çok benzer bir toksin olan cerberin içermektedir. neyse ki, çekirdeğe ulaşmak kolay olmadığı için (önce meyvenin epey sert dış kabuğunu açmak gerekli) yanlışlıkla yenilmesi pek olası değil.
çekirdeğe ulaşabilen şansız kişilerde cerberin zehirlenmesinin semptomları olan sindirim sistemi rahatsızlıkları ve kalp ritminde bozukluklar görülür ve genellikle de birkaç saat sonra ölümle sonuçlanır.
4. zakkum
oldukça zehirli olan ve kalbi etkileyen bir diğer bitki de zakkumdur, halk arasında ağı ağacı olarak da bilinir. milattan önce 23 doğumlu romalı tarihçi ve biliminsanı yaşlı plinius bitkinin çiftlik hayvanları için zehirli olduğunu ama yılan ısırıklarını tedavi edici özelliği olduğunu yazmıştır. hayvanlar için zehirli olduğu kısmı doğru olsa da yılan ısırığına iyi geldiği kısmı külliyen yalandır, hatta tam tersine ölümü hızlandırır. zakkum bir çok zehirli toksin içerse de, ağırlıklı olarak ismini kendisinden (zakkumun inglizcesi oleander) alan ve yine kalp ritmini bozup ölümle sonuçlanabilen oleandrin adlı bir toksin içerir. toksinin neden olduğu semptomlar bulantı, kusma, ishal, baş dönmesi, oryantasyon bozukluğu ve bulanık görmedir.
5. kurtboğan
harry potter serisinde, harry'nin profesör snape ile olan ilk iksir dersinde, profesör snape'in monkshood ve wolfsbane arasındaki fark nedir diye sorduğu bitkidir. halk arasında itboğan olarak da bilinir. snape'in bahsetmediği şey ise, kurtboğan bitkisinin beyin ve kalp fonksiyonlarına etki eden akonitin adında kompleks bir bileşen içermesidir. akonitin zehirlenmesi aklınıza gelebilecek neredeyse bütün zehirlenme belirtilerini gösterir: kas güçsüzlüğü, kalp ritim bozukluğu (aritmi), karıncalanma, uyuşma, düşük tansiyon, bulantı, kusma, ishal.
6. baldıran otu
baldıran otu, antik çağ yazıları sayesinde oldukça aşina olduğumuz, sokrates'e de şerbeti içtirilen oldukça zehirli bir bitkidir. yaban havucu ve yabani kerevize oldukça benzediğinden çok sayıda insan tarafından yenilip, zehirlenmelere yol açmaktadır. baldıran otu, kendisini oldukça zehirli yapan birkaç farklı maddenin bileşiminden oluşsa da, en zehirlisi koniin adı verilen bir alkaloiddir. koniin, nöronlar arasındaki sinyallerle etkileşime girer girer ve sonuçları tahmin edileceği gibi pek hoş değildir: baş dönmesi, titreme, kalp ritminin yavaşlaması ve felç. ölümcül olabilir çünkü nefes alıp vermemizi sağlayan bir kas olan diyafram kası da felçten etkilenir. ama günümüzde hasta zamanında hastaneye ulaşabilirse, solunum cihazına bağlanır ve zehir etkisini kaybedilene kadar oksijen verilerek hayatta kalabilir.
7. güzelavratotu
meyveleri yaban mersini ile kolayca karıştırılabileceğinden, muhtemelen bu listedeki yanlışla yenebilecek en kolay bitkidir. bu garip isimli bitkinin meyvelerinin 10 - 15 tanesi yemek size tahtalıköy havayolları'ndan kolayca yer ayırtmaya yetecektir.
bitki, atropin ve solanin adı verilen iki çeşit kimyasalın bileşimini içerir. atropin tıbbi amaçlı olarak kullanılmaktadır ama tabiki bu kadar yüksek dozda ve bir başka zehirle kombine şekilde değil. bu iki kimyasal insan vücuduna mümkün olan her şekilde saldırır, bu nedenle akla gelen her semptoma neden olan bitki zehirlenmelerinden biridir. bu semptomlar arasında ağız kuruluğu, irileşmiş gözbebekleri, ishal, karın ağrısı, kusma, nabız zayıflaması, ani şok, solunum yavaşlaması, hezeyan, ateş ve halüsinasyon bulunur.
8. abrus precatorius
ingilizce ismi rosary pea olan bu bitki, halk arasında çekirdekli fasulye yada tespih bezelye olarak bilinir. kırmızı meyveleri ile masum bir bitki gibi gözükse de, dünyanın en zehirli maddelerinden biri olan ve antidotu bulunmayan abrin isimli bir bileşik içerir. abrin bu adıma kadar sözünü ettiğimiz diğer zehirlerden yapısal olarak farklıdır çünkü aslına abrin bir tür proteindir. ribozom inaktive eden proteinler (rip) olarak bilinen bir tür protein olan abrin, bir hücreye girdiği zaman ribozom faaliyetlerini durdurma yeteneğine sahiptir. hücreler, faaliyetlerini devam ettirmek için protein sentezleyen ribozomlara ihtiyaç duyarlar ve yeni protein üretemeyen hücreler çalışmayı durdururlar. abrin o kadar güçlü bir maddedir ki, bir miligramın onda biri bir yetişkini öldürmek için yeterlidir. genelde semptomlar ilk gün ortaya çıkmaya başlar: daha önce bahsettiğimiz gastrointestinal bozukluklar (bulantı, kusma, ishal vb.). daha sonra bunları iç kanama ve organ hasarı takip eder ve neredeyse vakaların hepsi ölümle sonuçlanır.
9. beyaz yılan kökü
insanların, sadece bu bitkiyi yiyen hayvanların sütünü içtiği için zehirlendiği psikopat bir bitkidir (bkz: secondary poisoning). beyaz yılan kökü, ismini ingilizce "titreme" (bkz: trembling) kelimesinden alan tremetol isimli bir toksin içerir ve tahmin edileceği gibi titremeye neden olur. vücut ağırlığınızın %0.5 ile %2 aralığında bir miktar beyaz yılan kökü yemek, öldürücü doz için yeterlidir.
10. manşinel ağacı
ecnebi dünyasınca bazen "little apple of death" olarak adlandırılan bu ağaç insanı tarifi olmaz acılara gark etmesiyle ün salmıştır. manşinel ağacı olarak bilinir ve batı hindistan ve tropik amerika’da yetişen bir ağaçtır. bırakın meyvelerini yememeniz gerektiğini, yakınına dahi yaklaşılmasını önermediğim bir ağaçtır (neyse ki ülkemiz coğrafyasında yetişmiyor). manşinel ağacı, henüz daha tanımlamadığımız bir sürü toksin içermektedir. içerdiği toksinlerin ne olduğunu bilmesek de, yanmanın eşlik ettiği ağrı ve dokunduğu yüzeylerde iritasyona sebep olduğunu biliyoruz. hatta, öyle kuvvetli bir zehirdir ki, yağmurlu bir günde ağacın altında beklerken üzerinize damlayan sular dahi bu yanma hissi ve vezikül oluşumuna sebebiyet verdiği rivayet edilir. ağacın yakılmasından ortaya çıkan duman bir insanı kör etmeye yeterlidir.
Doğada Vakit Geçirmeyi Sevenler İçin Bitki ve Meyvelerin Zehirli Olup Olmadığını Anlama Yöntemleri
