Londra Swap Faizlerinin Artması Tam Olarak Ne Anlama Geliyor?
Swap nedir?
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası terimler sözlüğüne göre: "İki tarafın bir varlık veya yükümlülüğe bağlı olan nakit akışını aralarında değiştirdikleri işlemdir. Örneğin on yıllık sabit faizli borca sahip bir firma ile benzer ancak dalgalı faizli borca sahip bir firma birbirlerinin yükümlülüklerini değiştirebilir."
"Swap işlemlerinde, faiz oranları ile döviz kurlarındaki değişmeler sonucunda ortaya çıkan riski en aza indirmek amaçlanmaktadır."
Londra swap durumunun açıklaması
bankaların elindeki döviz mevduat, her zaman verdiği döviz krediden fazladır. döviz kredi vermek kolay değildir zira bir sürü engel vardır, ihracatçı vs. olacaksın. bu nedenle bankalar döviz fazlasını londra-uluslararası piyasalara götürür ve karşılığında tl alırlar yabancılardan. bu bir takas-yani swaptır. aldıkları tl ile vatandaşa kredi verirler.
bu işlemin belirli bir vadesi olur, günlük, aylık vs.
örneğin;
100 birim döviz götürdü 1 ay yabancıda kalacak karşılığında %3 faiz aldı ancak
karşılığında 550 birim tl alacak, karşılığında da %22 faiz verecek.
işte net faiz oranına (22-3) %19 swap faizi denir. bu oran bazen 1900 bps (baz puan) olarak da ifade edilebilir.
her neyse eğer bankalar swapla tl bulamazlarsa kredi veremezler.
"şimdi bunun dövizle ne ilgisi var?" diyeceksiniz. yabancıların swapla bankalarımıza tl verebilmesi için türkiye'ye gelip dövizlerini satmaları, yani bir şey karşılığında tl almaları gerekir. böyle kaynak yaratırlar. yabancılar şu an dövizlerini satmıyorlar. dövizlerini türkiye'ye herhangi bir şey için (tahvil, bist vs) vermiyorlar. korkuyorlar, çekiniyorlar bu nedenle tl swap da yapmaktan imtina ediyorlar ve faizler fırlıyor.
öncelikle türkiye %95 le borçlanmıyor. türk lirasına %95 faiz de vermiyor.
şöyle bir rahat olun öncelikle.
yapılan şudur; dövize yapılan spekülatif atağı durdurmak için merkez bankası tl vermiyor.
böylece yabancı da eline geçecek tl ile dolar alamıyor. londra'da tl karaborsaya düşüyor ve millet birbirine %95 ile tl veriyor.
tespiti yaptık, şimdi bunun zararı nedir?
piyasalara bu şekilde müdahale etmek türk lirasını londra'da itibarsız bir para haline getirir. yabancıların tl piyasasına katılımlarını bitirir. prestij kaybederiz.
türkiye de para kaybetmek yerine prestij kaybetmeyi tercih etti şimdilik.
yabancı, seçimi bahane ederek, golan tepelerini bahane ederek, merkezin döviz rezervlerinin azalmasını bahane ederek dolar almak istiyor.
merkez de diyor ki "kardeşim ben size tl versem bu tl ile hemen dolara saldırıp beni sikeceksiniz. gidin nereden tl bulursanız bulun öyle alın dolarınızı. ben size tl vermiyorum."
yabancı da tl bulmak için birbirinden %95 ile borç alıyor. türkiye'deki hisselerini tahvillerini zararına satıp tl bulmaya çalışıyor.
bazıları da dolarını satıp tl yapıp diğerine %95 ile borç veriyor.
Genel bir tekrar yaparak bitirelim
bankaların günlük para ihtiyacını her ülkenin merkez bankası, açık piyasa işlemleri adı altında kendileri karşılar. misal bizim merkez bankası günlük ve haftalık olarak teminata alacağı bono karsılığında bankalara likidite verir. ancak işin içine döviz vs girdiğinde yabancı bankalar bizim merkez bankasından fonlama alamadığı için bunu londra piyasalarında yapar. yani dolar/tl'de alım ya da satım yönlü pozisyon almak isteyen kurumlar bunu belli bir vadede geri almak üzere swap dediğimiz takas yoluyla yapar. tl'nin faizi doların faizinden yüksek olduğu için tl satıp dolar almak bu işlemi yapan için bir maliyettir. ama dolar alması için önce tl bulma zorunluluğu var. herkes aynı anda tl satıp dolar almaya çalıştığında ve o piyasaya elinde fazla tl olan bankaların da bazı sebeplerle girmemeleriyle, piyasada tl sıkışıklığı oluşur ve nadir olan metanın değeri arttığı için kıtlaşan tl'yi piyasadan bulmak zorlaşır. bunun manası şudur aslında; beklentiler tl aleyhinde gelişince herkes dolar almak ister lakin piyasadan borç tl bulmak zorlaşınca gecelik fonlama faizleri aşırı yükselir ve bu sefer "en iyisi tl alayım da gecelik bu yüksek faizi ben alayım" diyen kısa vadeci al-satçıların yardımıyla kur düşer, iki gün önce olduğu gibi. ama işin temelinde dolar alımından kaynaklı tl kıtlığı olduğu için bu düşüşler kısa süreli olur ve günün sonunda elimizde hem yüksek faiz kalır hem de yükselmiş kur. kısanın kısası, giren çıkan vatandaşa.
Geçtiğimiz yıl BDDK (Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurulu), swap işlemlerine sınır getirmişti. Olayı içeriğimizden inceleyebilirsiniz:
