Nobel Edebiyat Ödülü'nün Verilmesine 24 Saatten Az Kala: Ödülü Kimler Alır, Kimler Alamaz?

1- öncelikle yıllardır olduğu gibi, en büyük favorinin yine haruki murakami olduğunu belirtelim. hem de oldukça yüksek bir oran olan 1'e 4 ile murakami açık ara favori konumunda.

2- diğer iki büyük aday, suriyeli şair adonis ile amerikalı romancı philip roth ise yıllardır murakami ile birlikte ödülün üç büyük favorisi olarak gösteriliyor. bu üçü favori olmasına favori; ama gel gelelim hiçbir şey öyle göründüğü kadar kolay değil.

3 - öncelikle şairlere kolay kolay ödül verilmiyor ve sadece dört yıl önce, 2011'de, isveçli şair tomas tranströmmer bu ödülü aldı. yani bu durumda yaşayan en iyi şairlerden biri olarak gösterilen adonis biraz daha bekleyecek gibi görünüyor. 

4 - philip roth ise bu ödülü almak için oldukça yaşlı (83). gerçi doris lessing nobel ödülü aldığında 88 yaşındaydı ama roth son yıllarda yapıt bile üretmiyor. dolayısıyla yaşar kemal sendromuna yakalanmış gibi duruyor. yani sürekli favori gösterilmesine rağmen ödülü alamadan o güzel atlara binip gidecek gibi duruyor.

5 - haruki murakami ise roth'un aksine artık çok fazla üretken olmaya başladı ve bu hiç de iyi bir şey değil. hemen her yıl bir roman yayımlamak, günümüzde ancak pop-yazarların yapacağı bir şey. üstelik kendisi nobel almak için zaten hali hazırda fazlasıyla popüler. dünyanın belki de en ünlü birkaç yazarından biri. yıllardır bu yanılsamaya kapılarak ödül alabileceğini düşünüyordum, ama yukarıda da belirttiğim üzere, artık düşük bir ihtimal veriyorum. 

6 - adı ödülle anılan diğer isimlere de az biraz yorum katalım. türkiye'de kitapçılarda bir türlü bulunamayan ve yeni baskısı olmayan -elinde bu kitap olup da bana gönderenin bin yıl kölesi olurum - damızlık kızın öyküsü romanıyla meşhur margaret atwood da ödüle yakın gösteriliyor. ama sadece 2013'te vatandaşı alice munro bu ödülü almıştı. aynı ülkeden yazarlara iki yıl arayla ödül vermek, pek nobel geleneği değil. hatta orhan pamuk nobel aldığında, artık yaşar kemal'in ya da gülten akın'ın nobel alma ihtimali kalmadığı edebiyat kulislerinde sesli olarak dile getiriliyordu.

7 - salman rüşdi: geceyarısı çocukları gibi büyülü gerçekçi bir romanın yazarı olan rüşdi de murakami gibi en popüler yazarlardan biridir. ancak onun edebiliği pek tartışılmıyor. dilinin sürükleyici olmasının yanında, fantezi ile gerçeği, doğunun hayalgücü ile batının realistliğini de mükemmel bir biçimde harmanlıyor. bu nedenle adı favorilerde pek geçmese de bence ödülü alma ihtimali yüksek.

8 - milan kundera : varolmanın dayanılmaz hafifliği adlı kült romanıyla son büyük varoluşçu olarak adlandırılan kundera, hala bu kitabının ayarında bir başka roman yazamadı. ama roman kuramı üstüne fikirleriyle edebiyatı etkilemeye devam ediyor. dolayısıyla ödüle çok da uzak değil.

9 - yerçekiminin gökkuşağı ve 49 numaralı parçanın nidası gibi deneysel yapıtlarıyla romanın sınırlarını zorlayan thomas pynchon,

- mülksüzler ve yerdeniz serisiyle bilim-kurgunun kraliçesi konumundaki ursula k le guin,
- new york üçlemesi ve yanılsamalar kitabı gibi başyapıtların amerikalı yazarı paul auster,
- beyaz gürültü gibi bir postmodern şaheserin yaratıcısı don delillo,
- modern dilbilimin öncü teorisyenlerinden ve günümüzün etkili aktivistlerinden noam chomsky,
- günümüz dünya şiirinin zirvelerinden rus yevgeni yevtuşenko
gibi isimler de diğer yazarlara oranla kanımca nobel'e daha yakın durumdalar.

10 - bir de gönlümüzden geçenleri dile getirelim:

- bilge karasu öldüğünden beri türk edebiyatında benzeri görülmemiş incelikteki dili, benzersiz hayal gücü ve yetkin roman tekniğiyle modern türk edebiyatının en iyi isimlerinden ve dünyada da 21. yüzyılın en iyi romancılarından biri olduğuna inandığım hasan ali toptaş,
- deneme, eleştiri, öykü, şiir türlerindeki ustalığı ve örnek editörlüğü ile türk edebiyatının en üretken ve en faydalı isimlerinden enis batur,
- sadece mona roza gibi bir şiir yazması nedeniyle bile, imkanım olsa bu ödülü verebileceğim şair sezai karakoç...