Otomotiv Endüstrisine İlk Hareketini Veren Kararname: 1964 Montaj Sanayii Talimatı

montaj sanayi talimatı; dpt tarafından hazırlanan birinci beş yıllık kalkınma planı’na bağlı olarak 14 nisan 1964 tarihinde cumhurbaşkanı cemal gürsel, başbakan ismet inönü ve çalışma bakanı bülent ecevit ile beraber 21 bakanın imzası ile yayınlanan ve türkiye'de otomotiv endüstrisine "ilk hareketini veren" kararnamedir. (14 nisan 1964)

daha önce ithalat yoluyla temin edilen ve dış ticaret açığına neden olan tüketim malları bu plana göre yurt içinde üretilecekti. buradaki amaç ülkeden döviz çıkışını azaltmaktır. bu sanayileşme modeli 1930’larda olduğu gibi temel tüketim maddesi üç beyazların (pamuk, un ve şeker’in) değil bu kez yeni beyazların (beyaz eşya, radyo gibi elektronik eşyalar ve otomobil) yurt içinde üretimini hedefliyordu.

bu kararname ile ithal dengine göre en az %15 döviz tasarrufu sağlayan ürünlerin imalatının destekleneceği açıklanıyor, ithaline izin verilmeyen ve yerli olarak üretilmesi gereken parçalar tek tek sayılıyor, gelecekte de ithaline izin verilmeyecek parçaların ağırlığının artırılacağı ve bunların da gelecekte yine kararnameler ile açıklanacağı belirtiliyordu. örnek olarak, bir otobüsün imalatı için en az %40 döviz tasarrufu sağlaması isteniyor; sadece motor, şasi ve boyasız karoserin ithalatına izin veriliyor, buna karşın kalan tüm parçaların tek tek sayılarak, lastikler, ön ve arka makaslar, tamponlar, balatalar, stepne, pencere fitilleri, döşemeler, paspaslar, pedal lastikleri, akü, kriko… ithalatına izin verilmeyeceği ve yerli olarak üretilmesi gerektiği açıklanıyordu.

bu montaj sanayii talimatı kararnamesi ile traktör, kamyon ve otobüs üretiminin yanında buzdolabı, elektrik süpürgesi, asansör, radyo, pikap, traş makinesi, daktilo ve telefon santrali üretimi de kurallara bağlanmıştır.