Sadece Kadın Olduğu İçin Sonu Hazin Biten Bir Bilim İnsanı: İskenderiyeli Hypatia
tarihte bilinen ilk kadın matematikçidir.. 370-415 yılları arasında yaşamış ve çok tanrılı olduğu gerekçesiyle başrahip cyril'in önderliğindeki bir grup keşiş tarafından linç edilmiştir..
atina'da eğitimini tamamladıktan sonra iskenderiye'ye yerleşmiş ve orada bir okul açmıştır.. hypatia sadece matematikçi değildi, çeşitli bilim dallarında çalışmıştı; özellikle çok iyi bir eleştirmen ve yorumcu idi. astronomik tablolar, appolonius konik kesitleri ve diophant üzerine yorumları vardır..
iskenderiye'de hıristiyanlar ve hıristiyan olmayanlar arasındaki gerginlik ve çatışmaların öne çıkan isimlerinden biri olarak eski aydınlanmanın temsilcisi olan hypatia, pitolemais şehrinin putperest valisi orestes'in himayesine sığınır, rahip cyrillos'un iskendiriye'ye başpiskopos olmasından sonra gerginlikler daha artar ve onun yandaşlarının oluşturduğu bir kitle tarafından sokakta linç edilir..
ölümünden bu yana hakkında bir çok ülkede bir çok roman/oyun/şiir yazılmış ve yaşamı bir efsaneye dönüştürülmüştür.. günümüze dek, bilim ve sanat alanında, güzellik ve bilgeliğin vücuda geldiği bir figür olarak yaşatılmıştır.. diğer yandan efsaneleşmesinden rahatsız olan kimi çevreler tarafından karalama amacıyla konu edildiği makaleler de olmuş ve bu yobaz çevreler tarafından "iskenderiye'li hayasız bir kadın öğretmen" olarak yansıtılmıştır..
voltaire'e göre bir hristiyan komplosuna , kimilerine göre ise tarihin yasalarına kurban gitmiştir..
on dokuzuncu yüzyıl da charles leconte de lisle hypatie adlı bir şiir kaleme almış ve bu şiiirinde hypatia'yı tarihin değişen koşullarına adanan bir simgesel kurban olarak ele almıştır.. güzellik ve bilgeliğin vücuda geldiği hypatia figürü de bu şiirin şu dizelerinde ortaya çıkar;
"plato'nun ruhu, afrodit'in bedeni ebediyen hellas'ın güzel göklerine çekildi. "
takip eden yıllarda yine hakkında bir çok şiir, roman ve oyun yazılmaya devam etmiştir..
"plato'nun ruhu, afrodit'in bedeni"ni taşıyan hypatia, feminist sanata da konu olmuştur.. feminist sanatçı judy chicago, 1979'da san francisko modern sanat müzesi'nde açtığı, bir çok tartışmaya zemin hazırlayan heykel sergisinde hypatia'yı, zerafetiyle olmasa da görkemiyle göz kamaştıran bir akşam yemeğinde, batı uygarlığının diğer ünlü ve yetenekli kadınlarıyla birlikte sunmuştur..
iskenderiyeli matematikçi theon un kızı. "bütün resmi dinler aldatıcıdır" dediği rivayet olunur.
400 lü yıllarda (yok hayır, bu 900 lü hatlar gibi bir şey değil) yaşayan, iskenderiye kütüphanesi'nin müdiresi olan, hristiyan dogmalarına karşı geldiği için işkence ile öldürülen kadın...
iskenderiye kütüphanesi'ni 382 yılında kurmuş ve dünyanın dört bir yanına elçiler göndererek kitap talep etmiştir.
şehre giren her kitabın kütüphaneye bir kopyasının alınmasını için ödünç verilmesini (kopyalama işleminden sonra kitap sahibi geri alıyordu kitabını) yasa olarak kabul ettirmiştir. döneminde iskenderiye kütüphanesinde 700.000 (yazı ile yediyüzbin) kitap toplanmıştır.
ölümü sonrasında kütüphane dağılıp gitmiştir.
hypatia'yı linç ettiren iskenderiye patriği cyril, şehri putperestlerden arındırdığı için aziz ilan edilmiştir.
hypatia (haypetya) tarihte bilinen ilk kadin matematikci.
"dusunme hakkinizi sakli tutun; yanlis dusunmek bile hic dusunmemekten iyidir."
hypatia
babası matematikçi theon'un oturduğu felsefe kürsüsünde oturan hypatia, platoncu okulun yıllarca en önemli şahsiyeti olmus pagan şehittir. peter adında cahil ve vahşi bir adam liderliğinde bir grup , savunmasız kadına evine gittiği bir caddede saldırırlar. elbiselerini yırtarak, sopalayarak öldürürler. ardından istiridye kabuklarıyla etini kemiklerinden ayırırlar. kalan ceset yığınını bir yere götürüp yakarlar.
