Sağ ve Sol Kavramlarının Günlük Hayata Etkisinin Sadece Dini ve Siyasi Bağlamda Olmaması
öncelikle "sol kötüdür" gibi bir önyargının hakim olduğunu hatırlatalım. bunun kaynağı malumunuz din. islam dinine mensupsanız her şeye önce sağ elle, sağ ayakla başlamalısınız. hatta sol elle yemek günahtır gibi bir uç fikir bile mevcut. inanışa göre otobüse bile ilk adımı sağ ayakla atmalı. peki dinde sol elle ne yapılır? pis işler. mesela taharet. eğer iyi bir müminsen götünü sol elle yıkamak durumundasın.
peki dinden bağımsız olan bazı kelime köklerine ve deyimlere bakalım.
- sol kelimesi latincede sinister olarak bilinir. peki sol anlamına gelen sinister'ın sözlükteki diğer anlamları nedir? "kötü, şanssız".
-sol kelimesi ibranice'de ise smowl olarak geçer. peki bu kelime ibranice'de başka hangi anlama gelir? "karanlık".
-sol kelimesi fransızca'da gauche olarak bilinir. yani diğer anlamı "sakar, beceriksiz" olan gauche.
-sol kelimesi ingilizce'deki karşılığı "left"'tir. yani pek olumsuz bir durum yok gibi duruyor. peki o halde, "yetenek, beceri" anlamlarına gelen dexterity kelimesine ne diyeceğiz? zira kökeni "sağda duran"'dır.
sol'a bunca farklı dilde negatif anlamlar yüklenmesine tesadüf mü dersiniz? o halde biraz da tükçemize göz atalım. ister sağcı, ister solcu, isterse dinci olalım, aşağıdaki kelime ve deyimleri belli bir politik eğilim göstermeden kullanırız:
sağduyu : "sağduyulu davranmaya davet etti" gibi klişeleşmiş bir söylem mevcut. iyi de neden sağ-duyu? çok masumane biçimde üretilmiş bir kelime gibi mi duruyor? peki buradan "sol" kötüdür yorumu çıkarılabilir mi? pek tabii evet.
sol taraftan kalkmak : işlerin aksi gittiyse, ya da gün boyunca yüzün asıksa, yatağın solundan mı kalktın diye sorarız.
solda sıfır : açıklamaya dahi lüzum yok.
sol ile ilgili bu tip olumsuz örnekler arttırabilir. oysa sağa atfedilen onca pozitif alt mesajlara girersek, buradan çıkamayız. en basitinden sağ kelimesinin türkçedeki diğer anlamı "hayatta olmak". yani düz mantıkla, solda ya da solcu isen ölüsün. elin milleti sadece "kötü, yeteneksiz" gibi sıfatları uygun görmüş. biz ise direkt gömüyoruz. çok gerçekçi lan!
edit: tabi ben genelde sol kelimesinin negatif anlamlarına odaklandığımdan, sağ kelimesinin pozitif mesajlar yüklü anlamlarına sıra gelmedi. sağolsun nick degil rumuz ilave etti. ekliyorum:
"hem ingilizcedeki (right) hem de fransızcadaki (droit) "sağ" anlamına gelen kelimeler "iyi", "ahlaklı", "ahlaken iyi", "doğru" ve "hak-hukuk"
edit 2 : sağ ve sol kelimeleri üzerine muhteşem bir makale aman allahim nickli yazar arkadaşımız tarafından şahsıma gönderilmiştir. kendisinin izniyle burada paylaşıyorum. bu entrynin, bilimsel ve çok daha detaylı şekli diyebiliriz:
