Sarı Ördek, Nasıl Oldu da Banyoların Klasik Nesnelerinden Biri Haline Geldi?

bu topraklarda sarı ördek olarak bilen, aslında (bkz: rubber duck) adında piyasaya sürülen sarı şirin bir lastik ördek şu an birçok kişinin ya da ailenin ya banyosunda veyahut çocuklarının oyuncak kutusundan onlara köz kırpmaktadır. (şıp diye anladınız, bizim evde de mevcut.)
sarı banyo ördeğinin kökeni 19. yüzyıl sonlarına uzanır. charles goodyear’ın yani bugün bildiğimiz araba lastiği üreten markanın kurucusu. vulkanizasyon (1839'da charles goodyear tarafından keşfedilen bir kimyasal ve teknik yöntemidir.) işlemiyle kauçuğu şekillendirme yöntemi geliştirilince lan ben neden sert kauçuktan sarı bir ördek üretmiyorum demiş ve işe koyulmuş.

ve yukarıda da dediğim gibi vulkanizasyon işlemini bulmuş ve kükürtle ısıtma işlemiyle sertleştirilmiş kauçuk materyaller elde etmiş, yaptığı bu materyaller esnek, kalıplanabilir ve en önemlisi su geçirmez bir özelliğe sahipmiş. elbette bir çok denemeden sonra basit tarzda bir oyuncak üretimine geçtiler; üretilen ilk ördekler bugün bildiğimiz banyoda duran ördeklere benzemiyordu. bayağı sağlam ve ağır yaratıklardı ayrıca şaşırtıcı olmayan bir şekilde çok iyi yüzmeyerek dibi boyluyorlardı.

bu yüzden daha çok hem bebekler hem de köpekler için bir çiğneme oyuncağı olarak tasarlanmıştı ve kullanılmaktaydı. daha sonraları muhtemelen banyodan korkan ve isteksiz çocukları banyoya çekme aracı olarak aileler tarafından kullanılınca; 1931'de maryland'li eleanor shannahan, küçük deliklerden su fışkırtan bir kauçuk ördek icat etti. daha sonra 1938'de disney, seiberling latex products ile iş birliği yaparak bir dizi banyo yüzdürme oyuncağı yarattı.
daha sonra 1947'de peter ganine adlı bir heykeltıraş, vinilden yarattığı bir ördek oyuncağı için patent başvurusunda bulundu:

daha sonra bizim bildiğimiz sarı parlak ve gıcırdayan ördeğimiz ortaya çıktı diyebiliriz. tabii ki öyle hemen popüler bir yere yerleşmedi ;1970’te sesame street dizisinde ernie (bizim bildiğimiz edi) karakterinin seslendirdiği rubber duckie adlı şarkı büyük ilgi topladı ve ördeğin hijyen eğitimiyle ilişkilendirilmesini sağladı ve artık kirlenmek güzeldi çünkü bizi banyoda bir arkadaş bekliyordu. şarkı o kadar büyük bir hit oldu ki 1971'de billboard listelerinde 11 numaraya kadar yükseldi!
Rubber Duckie
bu şekilde sanat akımına giren sarı ördeğimiz daha sonraları hollandalı sanatçı florentijn hofman’ın dünyanın çeşitli kentlerinde sergilediği dev yüzen ördek heykelleri büyük merak uyandırdı. dünyanın pek çok yerinde binlerce küçük ördeğin suya bırakıldığı ördek yarışı gibi yardım kampanyaları düzenlenerek sarı ördekler sembolik amaçlarla kullanıldı.

bir de ilginç bir anekdot ekleyeyim
rubber duck debugging diye bir şey varmış. yazılımcılar arasında yaygın bir espri olan bu terim, bir problemi anlamak için bir ördeğe anlatıyormuş gibi yüksek sesle düşün anlamına geliyormuş. (yani bizdeki modern bir deyim olan bilal'e anlatır gibi anlat.)
yani özetle sarı bir oyuncak olan ördek, endüstri devriminin sağladığı malzeme imkanlarıyla doğmuş, 20. yüzyılda sevimliliği ve basitliğiyle evrim geçirmiş ve en önemlisi yaşamaya devam ederek popüler kültür, nostalji ve mizah arasında köprü kurarak banyo dışına taşan kültürel bir simge haline dönüşmüştür.
dipnot: ekşi sözlük yazarı @stefan kuntz’un dediğine göre 1992'de pasifik okyanusu'na bu arkadaşlardan bir kaza sonucu 28.800 adet saçılmış ve okyanus bilimci olan curtis ebbesmeyer bu ördeklerin okyanusta aldıkları yola bakarak okyanus yüzey akıntısı modeli üzerinde çalışarak okyanuslarımızın hareketlerini modellemişlerdir. (bkz: oyuncak ördek olayı) yani anlayacağınız bu ulvi oyuncağın bilime de katkısı bulunmaktadır.
