Trump, Apple'ın Üretimini Çin'den ABD'ye Geri Çağırmakta Neden Haklı?
trump hıyarın teki olabilir fakat apple'ın üretimini abd'ye getirmesini istemekte abd açısından aşırı haklı. patrick mcgee'nin "apple in china: the capture of the world's greatest company" isimli kitabında bu mevzu çok detaylı biçimde işlenmiş.
inanması güç ama kitabın ana tezi şu: ekonomik yokluktan kıvranan ve teknoloji üretimi için ne bir kapasitesi ne de gerekli bilgi birikimi olmayan çin'in bugünkü teknoloji inovasyon üssü haline gelmesinin en önemli sebeplerinden biri nitelikli eğitime verdiği değerse diğer bir önemli etmen de apple'ın çin'e yaptığı yatırımlar. 2001'de abd teşviğiyle çin'in dünya ticaret örgütüne katılımıyla birlikte çin'de foxconn üzerinden üretime başlayan apple'ın çin yatırımları zaman içinde giderek arttı. apple son 5 yılda çin'e yılda ortalama 55 milyar dolar yatırım yapmış durumda. yazar bunu tahayyül etmeniz için şu örneği sunuyor: ikinci dünya savaşı sonrası avrupa'nın toparlanması için uygulanan marshall yardımı planında 4 yıl boyunca 16 ülkeye yapılan toplam yardımın bugünkü ederi 150 milyar dolar civarına tekabül ediyor. 2016-2021 arası apple'ın tek başına çin'e yaptığı yatırım toplam 275 milyar dolar.
kitaptaki önemli konular ana hatlarıyla şöyle
- apple, çin'deki operasyonlarıyla yaklaşık 5 milyon kişiye doğrudan veya dolaylı olarak istihdam sağladı.
- 2016-2021 yılları arasında apple, çin'e 275 milyar dolar yatırım yaptı. bu yatırım, ıı. dünya savaşı sonrası avrupa'nın yeniden inşası için yapılan marshall planı'nın enflasyona göre düzeltilmiş değerinin yaklaşık iki katıydı.
- apple'ın ürünlerinin yaklaşık %90'ı çin'de üretiliyor. bu durum, şirketi çin'in siyasi ve ekonomik kararlarına karşı savunmasız hale getiriyor.
- apple, çin’de foxconn ve diğer tedarikçilerle çalışarak üretim süreçlerini mükemmelleştirdi, bu sırada yüksek teknoloji bilgisini, kalite kontrol süreçlerini ve küresel tedarik yönetimini çinli partnerlerle paylaştı. bu bilgi ve altyapı transferi, xiaomi, oppo, vivo gibi markaların ortaya çıkmasına ve hızla büyümesine zemin hazırladı. bu yeni çinli markalar, apple'ın premium segmentine doğrudan rakip olmasalar da, orta-alt segmentte nokia'nın pazarını parçaladı. böylece apple dolaylı yoldan, hem kendisiyle hem de neden olduğu yeni rakiplerle nokia'yı sıkıştırarak piyasadan silinmesine katkıda bulundu.
- apple'ın çin'e yaptığı yatırımlar ve teknoloji transferleri, çin'in "made in china 2025" stratejik planına dolaylı olarak destek verdi. apple, 2000’li yıllardan itibaren çin’de kurduğu dev üretim ve tedarik ağı sayesinde yalnızca kendi ürünlerini düşük maliyetle ve yüksek hassasiyetle üretmekle kalmadı, aynı zamanda çin’in teknolojik kalkınma sürecine de doğrudan katkıda bulundu. foxconn, pegatron ve özellikle son dönemde yükselen luxshare gibi çinli tedarikçilere üretim süreçlerinde ileri mühendislik bilgisi, kalite kontrol sistemleri ve küresel tedarik zinciri yönetimi konularında ciddi bir bilgi transferi sağlandı. bu süreç, çin’in “made in china 2025” stratejisinde hedeflediği yüksek katma değerli üretim kapasitesinin temellerini atarken, aynı zamanda xiaomi, huawei, oppo gibi firmaların küresel çapta rekabet edebilecek düzeyde donanım ve yazılım üreticilerine dönüşmesine olanak tanıdı. apple’ın başlattığı bu üretim devrimi, çin’in montaj üssü olmaktan çıkıp teknoloji üreten ve ihraç eden bir ülkeye evrilmesinde katalizör görevi gördü. böylece apple, doğrudan bu hedefin parçası olmasa da, çin’in teknolojik egemenlik kurma stratejisinin hem altyapısını hazırladı hem de uygulamada örnek teşkil etti.
- apple, abd'deki üretim tesislerinde yaşanan sorunları çözmek için çinli mühendisleri abd'ye getirerek üretim süreçlerini iyileştirmeye çalıştı.
- apple, çin pazarında kalabilmek için vpn uygulamalarını app store'dan kaldırmak ve çinli kullanıcı verilerini yerel sunucularda depolamak gibi çin hükümetinin taleplerine uyum sağladı.
trump bizzat abd yatırımıyla abd'nin teknolojideki öncülüğünü baltalıyıcı bu yapının sona ermesi için apple üretimini tamamen abd'ye getirmek istiyor. apple ise abd'de üretim çok maliyetli olacağı için çözüm olarak üretimi hindistan ve vietnam gibi ülkelere kaydırmak istiyor fakat trump buna da karşı zira:
1) bu diğer ülkelerdeki üretimin de çin ortaklı fabrikalarda yapılması söz konusu.
2) bu sefer de bu diğer ülkeler abd'nin karşısına yeni rakipler olarak çıkabilir.
gördüğünüz gibi mesele trump'ı da aşan direkt abd devletinin bekasını ilgilendiren çok stratejik bir konu haline gelmiş durumda. bu yüzden trump nezdinde abd bu teknoloji transferini ve yatırımını durdurmak üzere apple'ı zorlamak durumunda. üretimi tamamen abd'ye getirmek maliyetleri artırıp kar marjlarını düşüreceği için elbette apple hisselerine negatif yansıyacaktır.
aşağıdaki videoda mcgee ve jon stewart (ki büyük trump düşmanı azılı bir demokrattır) mevzuyu ana hatlarıyla irdeliyorlar
Trump'la Tanışanlar Onun Neden TV'lerde Gördüğümüzden Çok Farklı Olduğunu Söylüyor?
