Trump'ın Gümrük Tarifelerinin Atası Sayılabilecek Başarısız Girişim: Smoot-Hawley Yasası
Nedir, ne değildir?
iktisatçıların çoğu 1930'lardaki büyük depresyona kısmen başkan herbert hoover tarafından 1930 yılında imzalanan smoot-hawley tarife antlaşması'nın neden olduğuna inanırlar. hoover seçimleri kazandığı takdirde abd'nin tarım gelirlerini artırmak için tarımsal ürünler üzerindeki tarifeleri yükseltme çalışmalarına 1920'de başladı. parlamento üyesi willis hawley ve senatör reed smoot toplantıları yönetti.
parlamentodan önceki görüşmelerde imalatçılar ve diğer çıkar grupları da dış rekabetten korunmayı talep ettiler. sonuç olarak, 12.000 üründen fazlasının üzerindeki tarifeler artırıldı. tarifeler hiç olmadığı kadar yüksek düzeylere çıkarıldı. (ortalama ithalat değerinin yüzde 60'ı kadar) abd tarihinde sadece iki kez tarifeler smoot-hawley dönemindeki seviyesine çıkmıştı.
başkan hoover tasarıyı imzalamadan önce 38 yabancı devlet resmi protesto yaparak, abd ürünleri üzerine yüksek tarifeler koymak suretiyle misilleme yapacakları konusunda uyardılar. 1028 iktisatçı tarafından imzalanan dilekçede, bu taslağın zararlı etkilerinden bahsediliyordu. fakat hoover yasa taslağını imzalayarak yasallaştırdı.
diğer ülkeler de tepki olarak kendi tarifelerini yükseltince, dünya ticareti çöktü. 1930 ve 1931 yılları arasında abd ithalatı yüzde 29 düşerken, ihracatı yüzde 33 azaldı. 1933 yılında dünya ticareti 1929'daki düzeyinin yaklaşık üçte biri kadardı. ticaret düzeyi düştükçe gelir ve fiyatlar da düştü. 1934'de parlamento, smoot-hawley'in hatalarını düzeltmek için, karşılıklı ticaret anlaşmaları kanununu geçirdi. bu kanun başkana, abd malları üzerindeki yabancı tarifelerin indirilmesi karşılığında, abd'nin yabancı mallara uyguladığı tarifeleri azaltma yetkisi veriyordu. düşük tarifelerin uygulandığı modern dönem bu kanunla başladı. bugün abd'de tarifeler ortalama ithalat değerinin yaklaşık yüzde 5'i civarındadır.
çoğu iktisatçı, dünya ticaretinin çöküşünün ve depresyonun ortaya çıkmasının karşılaştırmalı üstünlüğe dayalı üretimden uzaklaştırılarak reel gelirin azalması sonucuna ulaşmaktadır. bazı iktisatçılarda büyük buhranın temel nedeni olarak bu tarifeyi değerlendirmektedirler.
1930’daki son gümrük vergilerinden sonra cumhuriyetçiler sahiden 50 yıl boyunca meclis ve senato’yu kaybetti mi?
evet yaklaşık olarak öyle oldu, şöyle ki...
smoot-hawley gümrük tarifesi yasası, 1930 yılında cumhuriyetçi başkan herbert hoover döneminde kabul edildi. bu yasa, binlerce ithal ürüne uygulanan gümrük vergilerini artırdı ve birçok uzmana göre büyük buhran’ı (great depression) daha da kötüleştirdi, çünkü uluslararası ticareti ciddi şekilde kısıtladı.
peki siyasi olarak ne oldu?
- 1930 ara seçimlerinde, cumhuriyetçiler hem temsilciler meclisi’nde hem de senato’da sandalye kaybettiler, ancak az farkla çoğunluğu korudular.
- 1932 seçimlerinde, ekonomi daha da kötüleşirken ve kamuoyu smoot-hawley gibi politikalara tepki gösterirken, demokrat franklin d. roosevelt büyük bir farkla başkan seçildi.
- demokratlar aynı zamanda temsilciler meclisi ve senato’da da ezici çoğunluk elde etti.
cumhuriyetçiler kongre’yi 50 yıl mı kaybetti?
tam olarak değil - bu biraz abartı, ama altında gerçeklik payı var:
- demokratlar, 1931’den 1947’ye kadar temsilciler meclisi’ni sürekli olarak ellerinde tuttular. ardından, 1949’dan 1995’e kadar yeniden sürekli çoğunluğa sahip oldular. cumhuriyetçilerin sadece 1947-1949 arasında kısa bir dönem kontrolü oldu.
- senato’da da demokratlar, 1933 ile 1981 yılları arasında çoğunluğu büyük ölçüde ellerinde tuttular. bu dönemde yalnızca birkaç kısa süreli istisna yaşandı.
özetle, smoot-hawley tarifeleri, yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda siyasal anlamda da büyük bir çöküşe katkıda bulundu. bu da, 20. yüzyılın büyük bir bölümünde demokratların kongre’de baskın güç olmasına yol açtı.
Çanakkale Savaşı'nın 250 Yıl Önceki Atası: 1657 Venedik-Osmanlı Deniz Muharebesi
