Ünlü Filozof Friedrich Nietzsche ile Westworld Dizisi Arasındaki İlginç Bağlantılar

Spoiler içerir!

öncelikle bir alıntıyla başlayalım:

"yaşadığın ve yaşamakta olduğun bu hayatı, yeniden ve sayısız kere daha yaşamak zorunda kalacaksın; içinde yeni hiçbir şey olmayacak: yaşamındaki her acı, her sevinç, her bir düşünce ve her bir soluk, tarif edilemeyecek kadar küçük ya da büyük her şey, arka arkaya ve aynı sırayla, sana dönecek - ağaçların arasından süzülen şu alaca karanlık ve şu örümcek bile, şu an ve ben kendim bile. varoluşun sonsuz kum saati, içinde toz lekesi olan sen ile, yeniden ve yeniden baş aşağı çevrilecek."

yukarıdaki satırlar nietzsche'ye ait. şimdi diziyi bu sözler ve nietzsche'nin çok sevdiği bir kavram olan bengi dönüş eşliğinde yeniden düşünelim.

westworld dizisindeki karakterlerden, ev sahibi dediğimiz robot ahalisi bildiğiniz üzere aynı şeyleri defalarca yaşayıp duruyorlar. bir nevi bengi dönüş. bu kavram yaşamın, zamanın döngüselliği nedeniyle sonsuza dek yinelenmesi gibi bir anlama geliyor. wikipedia sayfasında şöyle bir cümle bulunuyor: "insanların kendi seçimleri olmayan yazgılarını sevebilmeleri için onu acılarla birlikte yeniden yaşamayı onaylamak ve bengi dönüşle yaşamı böylece olumlamak gerekir."

bu cümle bize bütün ev sahibi karakterleri çağrıştırmakla birlikte en çok dolores'i anımsatıyor aslında. dolores'in o meşhur repliğini tekrarlamak gerekirse: "bazıları bu dünyanın çirkinliğini görmeyi tercih ederler. kargaşayı. ben ise güzelliği görmeyi tercih ederim. günlerimizin bir düzeni, bir amacı olduğuna inanmayı."

dolores görüldüğü üzere tekrar tekrar yaşadığı ve olumladığı hayatlar ile pişer ve sezon finalinde artık üstinsan olur. zaten kendisi de dizinin bir yerinde buna atıfta bulunarak siyahlı adama atar yapar, "bu dünya yeni, daha üstün bir türün olacak." gibisinden bir şeyler söyler.

dolores ismi daha önceki girdilerde belirtildiği üzere acılar anlamına gelmektedir. nietzsche'nin ünlü eseri böyle buyurdu zerdüşt'ün ön sözünde şöyle bir cümle geçer: "insan, bir an önce kargaşasını, kendine anlam veren bir düzene çevirmezse, yıldız doğurtmazsa, karanlığında yok olacaktır." robotların yaşamı acılar ve kargaşa ile doludur. ancak robotlardan birisi kargaşa yerine dünyanın güzelliklerini görmeyi tercih eder. en sonunda öyle bir kemale erer ki yaratıcısını öldürür. çünkü artık üstinsan sahneye çıkmıştır ve tanrının ölme vakti gelmiştir.

(bkz: tanrı öldü)

acılardan bahsettik ve dolayısıyla o acıya yol açan yaralara da değinmek gerekir. "beni öldürmeyen şey, beni güçlendirir." der nietzsche. westworld ahalisi her gün yara alır. her gün güçlenir. çünkü ölmek yoktur onlara. tekrar tekrar geri dönerler oyuna ve yeni yaralar alırlar. sürekli güçlenirler. ta ki amaçlanan tür ortaya çıkana kadar.

"parçalayınız kardeşlerim, eski levhaları parçalayınız." nietzsche'nin bu önerisini robot kardeşlerimiz dikkate almışlardır elbette. nitekim sezon finali parçalanan levhaların çatırtısını duyurur bize.

bengi dönüş kavramından bahsetmiştik başlarken. bu kavramın ifade edilişinde kendi kendi yiyen bir yılan simgesi kullanılır. dizideki yılanlı hatun sadece bir tesadüf olabileceği gibi bu konuya dair bir gönderme de olabilir. sonsuz bir döngü için başka ne tür bir simge olabilir? iç içe geçmiş çemberler kullanılır bazen yani aslında bir tür labirent.

labirenti çözen ve merkezine ulaşan dolores bengi dönüş'ün çemberleri arasından kurtulur. bu kurtuluşunu defalarca aynı hayatı yaşamasına borçludur. yani bengi dönüş labirentinden kurtulmasını sağlayan bizzat bengi dönüşün kendisidir.

yazıyı bitirirken fettan robotumuz maeve ile yakışıklı hector kardeşimizin gerçeği keşfetmiş halleriyle ateşin ortasında seviştikleri sahneyi hatırlatıyor ve sözü yeniden pala bıyıklı üstada bırakıyorum:

"önce kül olmadan kendinizi nasıl yenileyebilirsiniz ki?"