Yasaklanıp Efsaneleşen Hareket: Smaç'ın Basketboldaki Tarihi Yolculuğu
her spor dalında bazı önemli anlar ve düşünceler vardır. bunlar o dalın değişmesinde çok etkinlidir. örneğin smaç da böyle bir şeydir diyebilirim.
smaç, basketbolda bir oyuncunun topu tek elle ya da iki elle tutarak potaya doğru zıpladıktan sonra topu doğrudan potaya sokmasıyla gerçekleşen bir hareket türüdür. işte bu hareket stili herkesin dört gözle beklediği smaç yarışmalarına ve basketboldaki sol kroşeye eşittir.
tarihine biraz bakacak olursak; lk olarak mcpherson globe refiners'ta oynayan joe fortenberry, 1936'da madison square garden'da topu smaçladı. bu başarı, the new york times'ın pulitzer ödülü sahibi spor yazarı arthur daley tarafından mart 1936'da yayınlanan bir makalede ölümsüzleştirildi.
daha sonra fiziksel güçleri ekili oyuncular bu stili kullanmaya başladı. örnek verecek olursak; 1950 ve 60 yıllarda bill russell, wilt chamberlain kareem ve abdul-jabbar gibi oyuncular, fiziksel güçlerini etkili bir şekilde kullanarak smaç hareketini sık sık yapmaya başladılar. ancak 1967 yılında ncaa, oyuncular arasında eşitlik koruması ile iligili bir kural çıkartarak smaçı yasakladı. bu yasak 1976 yılına kadar devam etti ve "dunk ban" veya "lew alcindor kuralı" olarak adlandırılan bu kural oyunu tek düzeliğe iterek, , oyuncuları farklı ve yaratıcılıklarını dağıtmaya zorladı diyebiliriz.
siyahi sporcuların atletikliği daha üstün olduğundan bu durumu diğerleri yasağı ırksal nedenlere bağladı, çünkü o dönemde üniversite basketbolundaki en önemli smaç yapanların çoğu afro-amerikalıydı ve yasak, 1966 ncaa üniversite bölümü basketbol şampiyonası maçından bir yıldan kısa bir süre sonra yürürlüğe girmişti.
çünkü maçta, tamamı siyahi bir başlangıç kadrosuna sahip texas western takımı, tamamı beyazlardan oluşan kentucky takımını ezici bir şekilde yenerek ulusal şampiyonluğu kazanmıştı.
tabii ki iş güvenlik nedeni şeklinde gösterildi çünkü smaç yapan sporcular potada hasar veriyorlardı. daha sonra nba'de, 1976'da arthur erhat esneyen bir çember" için patent başvurusunda bulundu ve pota hasarları önemli ölçüde azaltarak smaç vuruşunu ilk kez güvenli hale getirdi.
fakat bu durumda yasağın kalkmasında bir şey yapamadı. o yılın all star maçı arasında ilk slam dunk/smaç yarışması düzenlendi. ve bu olay seyirciyle birleşince gerçek anlamda patlama yaşadı. daha sonra, 1980'ler oldu julius erving (dr. j) ve michael jordan gibi oyuncular, oyunu güzel bir sanat dalı haline getirildiler. 1984'te nba all-star hafta sonu etkinlikleri kapsamında düzenlenen ilk smaç yarışması, smaç hareketini bir performans olarak popülerleştirdi. o dönemde dominique wilkins ve michael jordan gibi isimlerle, bu yarışmalar muhteşem hale getirdi diyebilirim.
bugün smaç; basketbolun bir parçasının ötesinde, ve sporun gelişiminde önemli bir rol oynayarak kültürel bir simge haline geldi. clyde drexler, julius erving, michael jordan, vince carter, koby braynt ve daha niceleri bu oyuna olan aşkı taçlandırdı ve smacı, spor salonlarından video oyunlarına, reklamlardan filmlere kadar geniş bir etki alanına taşıdırlar.
